تاریخ ترانه‌سرایی در موسیقی معاصر ایران با نام علی‌اکبر شیدا آغاز می‌شود. او تنها تصنیف‌ساز شناخته‌شده، قبل از عارف قزوینی بود.
در تصنیف‌های عارف اگر گاهی نشانه و اشاره‌ای به جریانات سیاسی، اجتماعی می‌شود؛ ترانه‌های شیدا اما همه عاشقانه است. از آن جمله یکی هم تصنیف «امشب شب مهتابه» که با صدای خوانندگان مختلف شنیده‌ایم.
اولین اجرای این تصنیف با صدای «بانو نوا» به سالهای آغازین دهه‌ی سی خورشیدی برمی‌گردد. تقریبا بیست سال بعد بار دیگر این تصنیف با تنظیمی از بزرگ لشگری و صدای مرضیه بازخوانی شد و چنان به دلها نشست که تا امروز در حافظه‌ی جمعی نسل ما باقی مانده است. پس از مرضیه خوانندگان مختلفی این ترانه را به شکلهای متفاوت بازخوانی کرده‌اند. مجموعه‌ای از اجراهای این ترانه را در جعبه‌ی موسیقی زیر بشنوید. (نخست اجرای بانو نوا، بعد مرضیه و در ادامه خوانندگان دیگر به ترتیب حروف الفبا)
امشب به بر من است آن مایه ناز
یارب تو کلید صبح در چاه انداز
ای روشنی صبح به مشرق برگرد
ای ظلمت شب، با من بیچاره بساز
امشب شب مهتابه، حبیبم را می‌خوام
حبیبم اگر خوابه، طبیبم را می‌خوام
گویید فلانی آمده
آن یار جانی آمده
مست است و هشیارش کُنید
خواب است و بیدارش کُنید
آمده حال تو، احوال تو
سفید روی تو، سیه خال تو
ببیند، برود
امشب شب مهتابه، حبیبم را می‌خوام
حبیبم اگر خوابه، طبیبم را می‌خوام
کی باشد و کی باشد و کی باشد و کی
می باشد و می باشد و می باشد و می
او گه لب می بوسد و گه من لب وی
او مست ز می گردد و من مست ز وی
امشب شب مهتابه، حبیبم را می‌خوام
حبیبم اگر خوابه، طبیبم را می‌خوام
ماه، غلام رُخِ زیبای توست
سرو، کمر بسته‌ی بالای توست ای عزیزم
مجمع دلهای پریشانِ جمع، ای حبیبم
چینِ سر زلفِ چلیپای توست ای عزیزم
ای مَه اَنور، لعلِ تو شکر،
از همه بهتر، قندِ مکرر
قند مکرر، لب و دندان توست ای عزیزم
قند مکرر، و لب خندان توست ای عزیزم
* * *
ترانه‌های بازخوانی‌شده ایرانی (۱) [آ ـ ث]
ترانه‌های بازخوانی‌شده ایرانی (۲) [ج ـ ژ]
ترانه‌های بازخوانی‌شده ایرانی (۳) [س ـ غ]
ترانه‌های بازخوانی‌شده ایرانی (۴) [ف ـ ی]
* * *