دسته: جعبه موسیقی

شهر خاموش من
(خموشانه)
محمدرضا شفیعی کدکنی

شهر خاموش من

شهر خاموش من! آن روح بهارانت کو؟
شور و شیدایی انبوه هزارانت کو؟
می‌خزد در رگ هر برگِ تو خونابِ خزان
نکهت صبحدم و بوی بهارانت کو؟
کوی و بازار تو میدان سپاه دشمن
شیهه‌ی اسب و هیاهوی سوارانت کو؟
زیر سرنیزه‌ی تاتار چه حالی داری؟
دلِ پولادوشِ شیر شکارانت کو؟
سوت و کور است شب و میکده‌ها خاموش‌اند
نعره و عربده‌ی باده گسارانت کو؟
چهره‌ها درهم و دل‌ها همه بیگانه ز هم
روز پیوند و صفای دل یارانت کو؟
آسمانت همه جا سقف یکی زندان است
روشنای سحر این شب تارانت کو؟

محمدرضا شفیعی کدکنی (م. سرشک)
از مجموعه‌ی: کوچه‌باغهای نیشابور

* * *

از «شفیعی کدکنی» در این سایت:
● بوسه‌های باران
● از بودن و سرودن
● جرس (بگو به باران)
● شهر خاموش من (خموشانه)
● سفر بخیر (به کجا چنین شتابان)
● ترانه‌هایی بر اساس سروده‌های شفیعی کدکنی
● حکایت مهدی اخوان‌ثالث و کوهنوردی «اشکبوس»
● توضیحاتی در باره غزل «رو سر بنه به بالین» مولوی

* * *

داود مقامی را شاید خیلی‌ها به‌جا نیاورند. او بیش از نیم‌قرن پیش (سال ۱۳۵۰) در چنین روزی (۲۲ اسفند ماه) در سن ۳۳ سالگی به بیماری سرطان مغز درگذشت. در مقایسه با دیگر خوانندگان درگذشته‌ی معاصر اما از این خواننده‌ی ترانه‌های مردمی چندان یادی نمی‌شود. گفتم «تا نگویند که از یاد فراموشانند.» مجموعه‌ای از سی و چند ترانه‌ای که خوانده را با علاقمندان این گونه از ترانه و صدای او به اشتراک بگذارم. تا چه قبول افتد و در نظر آید.

ادامه خواندن ترانه‌شناسی «داود مقامی»

نام «بیژن مفید» گرچه با هنر تئاتر گره خورده است اما او صدایی خوش و طبع شعر هم داشت. ترانه‌هایی که در نمایشنامه‌های او (شهر قصه، ماه و پلنگ، شاپرک‌خانم) چه با صدای خودش یا دیگران اجرا شده ـ شعر و ملودی آهنگ ـ همه از ساخته‌های این هنرمند توانا و با ذوق است.

از یادگارهای ماندگار او اما یکی هم ساختن آهنگی در بیات تُرک است که بعدها با غزلی از سروده‌های مولوی توسط خوانندگان مختلف اجرا شد. حالا یکی مثل استاد جلال‌ذوالفنون نام «بیژن مفید» را به عنوان آهنگ‌ساز یادآور می‌شود و بعضی‌ها هم چشم بسته از این واقعیت می‌گذرند.
البته خوانندگان دیگری هم هستند که این سروده از مولانا را به شکل ترانه یا تصنیف خوانده‌اند. در جعبه موسیقی این صفحه اما شما نمونه‌هایی را می‌شنوید که بر اساس آهنگ ساخته‌ی بیژن مفید اجرا شده است.

فهرست مجموعه آثار «بیژن مفید» در این سایت

* * *

جمشید شیبانی از اولین خوانندگان ترانه‌های «نشاط‌انگیز» بود. ترانه‌هایی که بعدها به «پاپ ایرانی» شهرت یافت. او با ترانه‌ای به نام «بی‌تو» با شعر و آهنگی از ساخته‌های نعمت‌ مین‌باشیان و به‌عنوان خواننده شروع به فعالیت کرد. ترانه‌ی بعدی باز در همین سبکِ تازه «دلبر نیکو» نام داشت. این ترانه با نام «زندگی خوب است» هم شناخته می‌شود و در سالهای اخیر خوانندگانی نیز آن را باز خوانی کرده‌اند. گفته شده شعر ترانه را هم جمشید شیبانی سروده است؛ در شناسنامه‌ی ترانه اما شاعر و آهنگساز را نعمت مین‌باشیان نوشته‌اند.
جمشید شیبانی البته دستی نیز در سرودن شعر و ساختن آهنگ داشت. او همچنین در عرصه‌ی سینما از تهیه‌ی اخبار سینمایی و کارگردانی گرفته تا تهیه‌کنندگی و نوشتن فیلمنامه فعال و نامی شناخته‌شده بود. با این‌وجود، آنچه یادآور نام و اوج کارنامه‌ی فعالیت‌های هنری اوست، اجرای ترانه‌ی «سیمین‌بری»‌ است و همین هم خواهد بود.

زندگی خوب است که گیری دلبری نکو
تا فروشی هر دو جهان بر یک تار مو

خنده‌اش عشق است و روح است و جان است
رویش آمیز هر دو جهان است

چون نگاهش یکسو، روی ماهش بر او
تاب سنبل بوی گل دارد این گیسو

یک نگاه یار من می‌بَرد صبر و قرار من
کُند شکار دل و جان من مثال شیر نر

دیدم چشم مستِ یار، روی مهوش نگار
با خود بُرده دل و دینم نموده چنینم

بر دیده‌ی گریانم دلتنگ است آن مه‌رو
دمی جبران کُن با رویش بی‌مهری او

* * *

امروز (۴ خرداد ماه) سالروز تولد «جهانبخش پازوکی» است. او از معدود هنرمندانی است که در مقام «سراینده‌ی شعر» و «سازنده‌ی ملودی یا آهنگ» ترانه‌های بسیاری را خلق کرده است. مجموعه‌ای از ۲۹۶ ترانه که شعر و ملودی‌ آنها ساخته‌ی جهانبخش پازوکی است را در لینک‌های زیر بشنوید. با آرزوهای خوب برای این هنرمند خاطره‌ساز در ۸۸ سالگی او.

● ترانه‌شناسی جهانبخش پازوکی (پوران)
● ترانه‌شناسی جهانبخش پازوکی (هایده)
● ترانه‌شناسی جهانبخش پازوکی (معین)
● ترانه‌شناسی جهانبخش پازوکی (فرزین)
● ترانه‌شناسی جهانبخش پازوکی (فرشته)
● ترانه‌شناسی جهانبخش پازوکی (مهستی)
● ترانه‌شناسی جهانبخش پازوکی (منوچهر سخایی)
● ترانه‌شناسی جهانبخش پازوکی (هوشمند عقیلی)
● ترانه‌شناسی جهانبخش پازوکی (کامل در یک مجموعه)

* * *

اما این هم راست است که ترانه‌های ماندگاری هم هست که داستان چگونگی ساخته شدن آن را که می‌خوانیم گرچه باور کردنی نیست،‌ ولی حقیقت دارد. ترانهٔ همیشه ماندگار «بُردی از یادم» با صدای «دلکش» یکی از آن معدود ترانه‌هاست. حکایت آن روز سه‌شنبه از زمستان آن‌سال و قضایای کله‌پاچه و خواب بعدازظهر و چای بعد از آن را به روایت «پرویز خطیبی» [ترانه‌سرا] بخوانید.

ادامه خواندن تاریخچه‌ی ترانه «بردی از یادم» (دلکش ـ ویگن)

این‌که در ترانه‌های ملل دیگر آیا «تیر» و «تفنگ» هم به کار رفته یا نه را نمی‌دانم. در ایران اما بسیاری نوجوانی‌ را با ترانه‌ی کودکانه‌ی «اما تفنگم توش یه فشنگه»،‌ و جوانی‌ را با «تفنگم را بده تا ره بجویم»‌ و شور «تفنگ و گل و گندم داره میاره» طی کرده‌اند. داستان «برنوی دسته کوتاه و نقره‌ای»‌ اما حکایت دیگری‌ست.

ادامه خواندن حکایت آن برنوی دسته نقره‌ای!

یدالله رویایی ترانه‌سرا نبود، گرچه چند شعر هم برای ترانه شدن سروده‌ و تقریبا همه را «محمد نوری» خوانده است. یادشان شاد و گرامی باد.

از «محمد نوری» در این سایت:
● ترانه «افسانه دریا» (نگاهنگ)
● ترانه‌شناسی محمد نوری (محمد سریر ـ آهنگساز)

از «یدالله رویایی» در این سایت:
● ترانه «در خموشی‌های ساحل» به روایت «محمدعلی سپانلو»
● «شعرهای یدالله رویایی» با صدای شاعر (کانون پرورش فکری)
● «پرنده چه گفت» داستانی برای نوجوانان (کانون پرورش فکری)

* * *

در تاریخ شعر معاصر ایران از «حسین منزوی» به‌عنوان شاعری غزل‌سرا نام برده می‌شود. در سالهای دور اما او در تلاش معاش ترانه هم می‌سرود و بیشتر با اسم مستعار «مهرداد» از آن‌جمله یکی هم ترانه‌ی «آروزها» با صدای گرم و خاطره‌انگیز «محمد نوری» (نمیشه غصه ما رو یه لحظه تنها بذاره).

ادامه خواندن ترانه‌های «حسین منزوی» و اشعار او در ترانه‌ها

در جبعۀ موسیقی زیر چند ترانه با صدای «منوچهر سخایی» را به انتخاب راوی این حکایت می‌شنوید. ترانه‌هایی کمتر شنیده شده که در شعر و آهنگ، وزن و وقار خاص خود را دارند و به نظر من بخشی از اعتبار موسیقی پاپ ایران هستند.

ادامه خواندن یاد و خاطره‌ای از «منوچهر سخایی»