حتما شما هم دقت کرده‌اید که شعر اغلب تصنیف‌های اصیل و سنتی برگرفته از اشعار شاعران کلاسیک و متقدم ایران است. در یک نگاه کلی به مجموعه‌ی این ترانه‌ها نام سه شاعر بیشتر به چشم می‌خورد.
مولانا با ابیاتی از دیوان شمس او؛ سعدی و غزلهای عاشقانه‌اش، و حافظ شیرازی.
اهل ادب و علاقه‌مندان به شعر، نیمایوشیج را بیشتر با سروده‌های او به زبان فارسی به‌یاد می‌آورند. نیما که زادهٔ یوش در مازنداران بود اما سروده‌هایی به زبان مادری خود «مازنی» [طبری] دارد که در مجموعه‌ای با نام «روجا» چاپ شده است.
منظومهٔ بلند «پریا» اول‌بار در مجموعهٔ «هوای تازه» به‌چاپ رسید. با جمله‌ای بر پیشانی آن که پیشکش شعر از سوی شاعر بود. «به فاطی ابطحی کوچک، و رقص معصومانهٔ عروسک‌های شعرش».
در مجموعه‌ای که از سروده‌های «احمد شاملو» در دست است، چند شعر به زبان محاوره نیز وجود دارد. شبانهٔ (کوچه‌ها تاریکن، دُوکونا بسته‌س)، شبانهٔ (یه شب مهتاب، ماه میاد تو خواب) که با موسیقی «اسفندیار منفردزاده» و صدای «فرهاد مهراد» جلوه‌‌ای از ترانه‌های معترض یافت. شعر عاشقانهٔ «من و تو درخت و بارون» (من باهارم، تو زمین) و سروده‌ای کمتر شناخته شده بهنام «بارون» (بارون میاد جرجر، گم شده راه بندر).
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
فانوس به درگاه میاویز! عزیزم
تا دختر همسایه سر بام نخوابد!
چون عهد درین باره نهادیم من و او
فانوس چو روشن شود آنجا بشتابد!
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
«من به «باکو» رفته بودم. آنجا رفتم کنار «خزر». سال‌های سال در ایران که بودم، وقتی به شمال می‌رفتم به آن‌طرف دریا نگاه می‌کردم که در مه فرو رفته بود یا در انتهای افق فرو می‌رفت؛ و همیشه فکر می‌کردم که در آن‌سوی خبرهاست، و من دورم، و حسرتی بر دلم بود. این‌بار در باکو از این‌طرف دریا را نگاه می‌کردم؛ و اسم این شعر من هست: از این‌سوی با خزر.» [توضیح سیاوش کسرایی پیش از خواندن شعر]
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
چه شد که دوستم داشتند یا «زنده‌باد آب»
نوشتۀ: ساموئل یاکوولیویچ مارشاک
(۱۸۸۷ ـ ۱۹۶۴)
برگردان: احمد شاملو
انتشارات امیرکبیر
تهران ۱۳۵۶
شعر «دلم گرفته» را «سیمین بهبهانی» در اردیبهشت ۱۳۶۱ سرده است. امسال [۱۳۹۵] سی و چهار سال از عمر این سروده می‌گذرد.
از مشهورترین اشعار نیمایوشیج یکی هم سرودهٔ «تو را من چشم در راهم» است. تقریبا در تمام شعرخوانی از سروده‌های نیما که به بازار آمده است خوانش این شعر وجود دارد. جملهٔ «تو را من چشم در راهم» را بر تابلوهای هشدار به رانندگان در خروجی بزرگراه‌های اغلب شهرهای ایران دیده‌ایم. و شاید حتی بر شیشه و سپر پشت اتوبوس‌های مسافربر و کامیون‌های باربری. از این‌روست که این جمله، و آن شعر برای بسیاری از ما آشنا است.
پُر کُن پیاله را . . .
سرودهٔ «جادوی بی‌اثر» از زنده‌یاد «فریدون مُشیری» را بیشتر با مطلع آن [پُر کُن پیاله را] می‌شناسیم. این شعر اولین‌بار در اوایل دههٔ ۵۰ در برنامهٔ شمارهٔ ۷۷ «گل‌های تازه» [به سرپرستی هوشنگ ابتهاج]، با آهنگی از ساخته‌های «فریدون شهبازیان» و صدای «محمدرضا شجریان» اجرا شد. تکنوازی و جواب آواز در این اجرا از «حبیب‌الله بدیعی» [نوازندهٔ ویولُن] و دکلمهٔ شعر با صدای «آذر پژوهش» است.
اعضای خانواده ی «پرویز شاپور»، یکی خودش بود بعد «فروغ» همسرش؛ و «کامیار»، که پسرشان بود. جالب است بدانید «احمد شاملو» چاپ دوم مجموعه شعر «هوای تازه» را به پرویز شاپور تقدیم کرده بود؛ شعر مشهور «مرثیه» (نامت سپیده دمی ست که بر پیشانی آسمان می گذرد؛ متبرک باد نام تو!) را برای فروغ فرخزاد گفته است [+]؛ و «افق روشن» را برای کامیار که آن موقع سه ساله اش بود.
خوان هشتم
بر اساس سروده‌ی مهدی اخوان‌ثالث (م. امید)
موسیقی: وحید طارمی
خواننده: رامین بحیرایی
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
قصه‌ی ما
(برگرفته از منظومه: آبی، سیاه، خاکستری)
شعر: حمید مصدق
آهنگ: سیمون
خواننده: ستار
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
مهدی اخوان‌ثالث (م. امید) یکی از چند نام ماندگار در شعر و ادبیات معاصر است. در کارنامهٔ هنری او، از سرودن غزل در سبک کلاسیک ، نقد و پژوهش، نویسندگی و اجرای برنامه‌های ادبی در رادیو، تا نگارش داستان برای نوجوانان دیده می‌شود، اما بیشتر با شعرهایی که به شیوهٔ نیمایی سروده شناخته شده است.
«. . . شهریار یه شعری داره به اسم «در جستجوی پدر» که میگه: «دلتنگِ غروبی خفه بیرون زدم از در، در دست گرفته مچ دستِ پسرم را» بعدش خودش میگه: «دخترم بود! اینجا روی قافیه‌ی شعر گفتم پسرم» من شروع اون شعر را ازش وام گرفتم، حالت رساننده‌ای داره. خانه دلتنگِ غروبی خفه بود.»
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
باز کُن پنجره را، دخترکم فصل بهارست
به کناری بزن این پردۀ غمگین دل آزار
باز کُن پنجره را
تا زند دختر خورشید، بر این غمکده لبخند
تا وزد موج نسیمی به من از دامن دربند
تا دمد نور سپیدی به تو، از سینۀ البرز
تا رسد عطر دلاویز گل از سوی دماوند
باز کن پنجره را فصل بهار است
باغ، بیدار شد از خواب دی و بهمن و اسفند
به استقبال بهار میهنی
گرچه اینجا از بهار میهنی
سرزمین سرد غربت خالی است
می‌شود اما به عشق آن بهار
در هوای عید و فروردین نشست
از همین جا می‌شود با گوش دل
بانگ مرغان بهاری را شنید
می‌شود گل‌های دشت و خانه را
از همین‌جا، از همین‌جا بو کشید
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
از مثلث عمران صلاحی، پرویز شاپور و بیژن اسدی‌پور، امروز فقط بیژن اسدی‌پور مانده است. تندرست باشد و هنوز بماند که یادگار آن جمع دوستانهٔ مشهور به «سه تفنگدار طنز ایران» است.
بیژن اسدی‌پور چند سال پیش (فروردین ۱۳۸۸) در ادای دین به آن دو یار ندیم و همکار قدیم، حق دوستی را آن‌چنان که سزاوار است و شایسته به‌جا آورد. انتشار ویژه‌نامه‌ای از مجموعهٔ دفترهای هنر در ۱۸۰ صفحهٔ پُر و پیمان که کاری بود کارستان و دفتری ماندگار خواهد شد و یادگاری از آن سه یار طنزپرداز شیرین گفتار.
حدود بیست سالی پیش (دقیقا اسفند ماه سال ۱۳۷۴) یادداشت کوتاهی از «مرتضی کاخی» در ماهنامهٔ «دنیای سُخن» (شماره ۶۸، صفحهٔ ۳۵) به‌چاپ رسید که خبر از انتشار مجموعه‌ای منتخب از اشعار چاپ شدهٔ «مهدی اخوان‌ثالث» می‌داد. در آن یادداشت، همچنین به دوستداران شعر «م. امید»، نوید انتشار چند شعر منتشر نشده هم داده شده بود:
شعر «دیو شب» را فروغ فرخزاد در دو سالگی کامیار (کامی) سروده و در کتاب اسیر چاپ شده است.
نه به اندازهٔ یک شعلهٔ کبریت . . .
سروده و صدای: شهیار قنبری
موسیقی زیر صدا: موریس ژار
از: مجموعهٔ یک دهان آواز سُرخ
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
نایافته، سرودهٔ فریدون مشیری، خط از: استاد مرتضی صدقی
«لیلا محمدی» (مستندساز تلویزیون)، همسرش «بهنام ضیایی» (استاد ریاضی در دانشگاه‌های آمریکا) و «همایون خسروی» (استاد نوازندهٔ ساز ویلون‌سل) سالی پیش با هم گروهی تشکیل دادند و نام آن را «همسفران» گذاشتند. شعر ترانه‌هایی که تا به‌حال اجرا کرده‌اند اشعاری از شاعران معاصر چون «احمد شاملو»، «اخوان‌ثالث» بوده. کار تازه‌‌ٔ گروه هم به همین سیاق بر اساس سروده‌ای از «فریدون مشیری» است.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
تا آنجا که می‌دانیم «فروغ فرخزاد» فقط یک‌بار ـ از سر تفنن شاید ـ شعری را به قصد ترانه شدن سرود. ترانۀ «در خموشی‌های ساحل» که روی موسیقی «کلیف بارمن» و با صدای «محمد نوری» اجرا شد. شعری که متن آن در هیچیک از پنج مجموعه اشعار او دیده نمی‌شود. [+]
تا آنجا که می‌دانیم «فروغ فرخزاد» فقط یک‌بار ـ از سر تفنن شاید ـ شعری را به قصد ترانه شدن سروده است. ترانۀ «در خموشی‌های ساحل» که روی موسیقی «کلیف بارمن» با صدای «محمد نوری» اجرا شد. شعری که متن آن در هیچیک از پنج مجموعهٔ اشعار او دیده نمی‌شود. پس، می‌توان گفت: فروغ، ترانه‌سرا نبود. و شاید حتا در زمان نوشتن و انتشار اشعارش فکر نمی‌کرد بعدها سروده‌هایی از او آهنگین و به شکل ترانه با صدای خوانندگان مختلف اجرا شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
مهتاب
می‌تراود مهتاب
می‌درخشد شبتاب،
نیست یکدم شکند خواب به چشم کس‌و لیک
غم این خفته‌ی چند
خواب در چشم ترم می‌شکند
اجاق سرد
مانده از شب‌های دورادور
بر مسیر خامش جنگل
سنگ‌چینی از اجاقی خرد،
اندرو خاکستر سردی.
هست شب
هست شب، یک شب دم‌کرده و خاک،
رنگ رخ باخته است.
باد، نوباوهٔ ابر، از بر کوه
سوی من تاخته است.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
داروگ
خُشک آمد کشتگاه من
در کنار کشت همسایه.
گرچه می‌گویند: «می‌گریند روی ساحل نزدیک
سوگواران در میان سوگواران.»
قاصد روزان ابری، داروگ! کی می‌رسد باران؟
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
چند بیت از غزل مشهور «حالا چرا» به دست‌نوشتهٔ شاعر
از اشعار «محمدحسین شهریار» مجموعه‌ای درهم و پُر و پیمان باقی مانده که چند سروده از آن برای عام و خاص شناخته‌شده و در خاطره‌ها مانده است. در حافظهٔ جمعی ما، نام «شهریار» با یاد آوردن ابیاتی از چند غزل او همراه است. مشهورترین‌شان شاید همین غزل «حالا چرا؟»
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
شعری برای تو، از فروغ فرخزاد «آخرین ترانه‌ی لالایی‌ست» برای پسرش کامیار. این شعر در غروب تشنه‌ی یک تابستان (مرداد ۱۳۳۶) در تهران سروده شده و در کتاب عصیان به چاپ رسیده است.
در جعبه‌ی موسیقی این صفحه ترانه‌هایی برگرفته از ابیات این غزل از حافظ را با صدای خوانندگان مختلف و در اجراهای متفاوت خواهید شنید. ترتیب قرار گرفتن نام خواننده‌ها بر اساس حروف الفبا است. شما هم اگر نمونه‌های سراغ دارید بفرستید تا به این مجموعه اضافه شود.
