امروز (۱۷ آبان ماه) شصتمین سال درگذشت «صبحی» اولین قصه‌گوی کودکان در رادیو ایران است.
اولین «برنامه‌ی کودکان» توسط فضل‌الله مهتدی (صبحی) در روز جمعه، ۶ اردیبهشت ماه سال ۱۳۱۹ اجرا شد. (دو روز پس از افتتاح و راه‌اندازی رادیو ایران) این برنامه‌ی پانزده دقیقه‌ای با کلام «بچه‌ها سلام» آغاز می‌شد و در اصل بازگویی قصه‌های قدیمی و فولکوریک بود. آنچه که بعدها با نام «قصه‌های صبحی» جمعآوری و در دو جلد به‌چاپ رسید. نام این برنامه «برنامه‌ی کودکان و داستان» بود.
مبتکر و پایه‌گذار «برنامه‌ی کودک»، به شکلی که میانسالگان امروز ما به‌یاد دارند، «داوود پیرنیا» بود. او که آمده بود تا طرح عظیم «برنامه‌ی گلها» را به اجرا بگذارد، در کنار آن مهم، «برنامه‌ی کودک» را نیز تدارک می‌دید که مجریان آن هم کودک بودند؛ و غیر از خواندن داستان، به نکاتی که بیشتر مربوط به کودکان می‌شد، مثل تربیت و رفتار، و یا نکاتی در مورد رعایت بهداشت می‌پرداخت.
فضل‌الله مهتدی در سال ۱۳۴۱ در جمع کودکانی که در استودیوی رادیو حضور داشتند، از خاطرات اولین روز کار خود در رادیو گفته است. در اولین فایل صوتی از این مجموعه‌ی شنیداری صدای او را در بازگویی این خاطرات خواهید شنید و از جمله کمک و تشویق «صادق هدایت» به او در نوشتن و جمعآوری قصه‌های قدیمی برای آن برنامه.
پی‌نوشت:
● «برنامه کودکان» روزهای جمعه از ساعت یازده و ربع تا یک‌ربع به دوازده، به‌مدت نیم‌ساعت در هفته با قصه‌های صبحی آغاز شد.
صبحی ۲۲ سال در رادیو به افسانه‌گویی و داستانسرایی برای کودکان پرداخت. بر پایه کارنامه او که پس از مرگش در نشریه اطلاعات هفتگی منتشر شد، صبحی ۸۴۵ ساعت در رادیو حرف زد و قصه‌های زیبا تعریف کرد، ۱۱۴۴ بار به بچه‌ها سلام گفت. در مدت ۲۲ سال، ۱۲۵۳ جلسه قصه گفت و یک‌میلیون و نیم بچه به قصه‌های صبحی گوش می‌دادند. برنامه ظهر جمعه یکی از برنامه‌های ثابت و پرطرفدار رادیو بود. کودکان صبحی را «بابا صبحی» می‌نامیدند. (تاریخ ادبیان کودکان ایران، محمد هادی محمدی و زهره قایینی، جلد هفتم، صفحه ۹۹۱)
● صبحی بنا به شهرت و محبوبیتی که داشت همچنین در صحنه‌هایی از فیلم سینمایی «یکی بود یکی نبود» (۱۳۳۸) هم ایفای نقش کرده است. او در این فیلم با تکیه‌کلام معروفش «بچه‌ها سلام» همچنان «بابا بزرگ قصه‌گو» است. صحنه‌های حضور صبحی در آن فیلم را در کلیپ زیر ببینید.
یادی از برنامه‌ی کودک رادیو ایران (تاریخچه و چند ترانه)
* * *