این بخش دوم و خلاصه‌شده‌ای بود از مطلبی به قلم و پژوهش «محمود استادمحمد» در معرفی و تاریخچۀ مراسم «ترنا» که نخستین بار سایت «ایران تئاتر» منتشر شد. [+]
«محمود استادمحمد» بازیگر، نویسنده و از کارگردان‌های مطرح در تئاتر معاصر ایران است. اولین کار نمایشی او «آسیدکاظم» نام داشت که اولین نمایش آن در دی ماه سال ۱۳۵۰ بود. فضای نمایش «آسیدکاظم»، قهوه‌خانه‌ای در جنوب شهر تهران آن روزها بود، و زبان گفتار بازیگران، برگرفته از زبان مردم کوچه و بازار و محور نمایش را بازی «ترنا» که یکی از بازی‌های سنتی قهوه‌خانه‌های تهران در ماه رمضان بود و هست، شکل می‌داد.
در هر دو اجرای نمایشنامۀ «آسید کاظم» به کارگردانی «محمود استادمحمد»، تماشاگران برای اولین بار با نام و چهره و صدای «جوانی خراباتی» به اسم «حسن شهرستانی» آشنا شدند که در آن نمایش نقش «مهدی غزل‌خوان» را اجرا می‌کرد.
«حسن شهرستانی» که خود نیز در نزد جماعت «ترنا باز» و قهوه‌خانه رو شهرتی داشت، مبتکر سبکی از غزل‌خوانی بود که بعدها با عنوان «غزل خراباتی» شناخته و معروف شد.
غزلی که «مهدی غزل‌خوان» [حسن شهرستانی] در آن بخش از نمایشنامۀ «آسیدکاظم» خواند، چنان به دل مردم نشست و مقبولیت عام یافت که او بعدها یکی دو نوار کاست «غزل خراباتی» با صدای خود اجرا و منتشر کرد.
مجموعه‌ای از این غزلخوانی‌ها را در اینجا بشنوید!
لینک‌های مرتبط با مطلب در این سایت:
«تُرنا»، یادگاری مانده از ماه رمضان‌های سال‌های دور (بخش اول)
«تُرنا»، یادگاری مانده از ماه رمضان‌های سال‌های دور (بخش دوم)
«محمود استادمحمد» در نمایشنامۀ «شهر قصه»
تاریخچهٔ قطعهٔ «قلب مادر» سرودهٔ «ایرج میرزا»
* * *