در دنیای عکس و عکاسی تصاویری هستند که از نظر تاریخ ثبت اثر، شناسنامه دارند. در روزگار عکاسی دیجیتالی البته ثبت و حک جزییات تاریخ (سال، ماه، روز، ساعت و ثانیه) حتی روی نگاتیو عکس امری عادی و جا افتاده است. ولی شصت سال پیش، این ثبت از تاریخ جزو استثناها محسوب می‌شود. عکسی که دکتر «هادی شفائیه» از نمای ساختمان مرکزی بانک ملی در تهران گرفته از ایندست است.
* * *
« . . . ساختمان بانک ملی ایران [در خیابان فردوسی تهران] را تازه ساخته بودند. قصد داشتند در نشریات فرانسوی بانک را تبلیغ کنند. مسئولان امر برای این آگهی نیاز به عکسی از ساختمان جدید بانک داشتند. قبلا عکس‌هایی گرفته و به نشریات مزبور داده بودند. قبول نکرده بودند. در ایران هر عکسی چاپ می‌شد؛ ولی نشریات خارجی حتی برای آگهی‌های تبلیغاتی می‌خواهند عکس‌ها در سطحی مطلوب و با کیفیت خوب باشند.
آن زمان من تازه کارم را شروع کرده بودم. از طرف بانک آمدند که: «این اواخر نام شما را شنیده‌ایم، بیایید عکس بگیرید.» گفتم: «لازم است یک‌بار محل را ببینم.»
رفتم و ساختمان را دیدم. فصل زمستان بود و بخش اصلی ساختمان که رو به شمال قرار داشت آفتاب نمی‌گرفت. از سمت سفارت آلمان (که روبروی بانک ملی بود) نگاه کردم، دیدم این احتمال هست اواخر بهار (صبح بسیار زود) آفتاب از زاویهٔ شمالی به آن بتابد و آن‌موقع ممکن است ساختمان نوری بگیرد.
به مسئولان بانک خبر دادم که: «این عکس را شش ماه بعد برایتان خواهم گرفت!» گفتند: «عجله داریم.» برایشان توضیح دادم. چاره‌ای نداشتند. مجبور بودند قبول کنند!
اواخر خرداد ماه، یک روز پیش از در آمدن آفتاب رفتم نشستم جلوی سفارت آلمان. آفتاب که در آمد، دیدم درست همان چیزی را که می‌خواستم به‌وجود آمد. خیلی قشنگ! لبهٔ بالای بام سایه انداخته و خودش سفید دیده می‌شد. روی لنز فیلتر گذاشتم که رنگ آسمان تیره بشود و در کنتراست با آن رنگ سفید جلوه بیابد. پنجره‌ها یکی‌یکی سایه‌روشن انداختند و بسیار زیبا در آمدند. ساعت شش‌ونیم صبح بود.
صبح فردا قدری زودتر رفتم و دوربین را روی سه‌پایه گذاشتم و منتظر ماندم. وقتی تابش نور به‌قاعده شد، عکس را گرفتم، آوردم، چاپ کردم و تحویل دادم. بانک آن را برای آگهی خودشان به فرانسه فرستادند. بعد دیدم در صفحهٔ اول چاپ کرده‌اند.»
برگرفته از یادداشت‌های دکتر هادی شفائیه مندرج در:
دفتر هنر، ویژهٔ هادی شفائیه، شمارهٔ ۱۲، اسفند ۱۳۷۹، صفحهٔ ۱۶۰۱ [+]
* * *
بازگشت به فهرست یادگارهای ماندگار دکتر «هادی شفائیه»
* * *