علی حاتمی، دومین فیلم خود، «طوقی» را می‌سازد. بازیگران اصلی آن، نقش‌آفرینان فیلم «قیصر» هستند. موسیقی‌اش را هم «اسفندیار منفردزاده» ساخته. او از ضرب و زنگ «قیصر» ـ در گذرش از زیر بازارچه ـ می‌گذرد و دلریختگی «آسید مرتضی» و پرسه‌هایش در زیر هلالی‌های بازار کاشان را به ضربه‌های مضراب سنتور می‌نوازد.
کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس: علی حاتمی، فیلم‌بردار و تدوین‌گر: مازیار پرتو، دستیار فیلم بردار: حسن پژهان، سرپرست گویندگان: چنگیز جلیلوند، افه‌های صوتی: حسن مصیبی، موسیقی متن: اسفندیار منفردزاده، چاپ و لابراتور: استودیو بدیع، عکاس: اصغر بیچاره، تیتراژ: احمد مسعودی، مدیر تدارکات: حمید افشار، تهیه‌کننده: مهدی مصیبی، بازیگران: بهروز وثوقی، ناصر ملک‌مطیعی، آفرین، ژاله علو، نادره، شهرزاد، محسن آراسته، جلال پیشوائیان، بهمن مفید، غلام‌رضا سرکوب، حسین گیل، احمد رسولی، نصرتی، اسماعیل شیرازی، مدت زمان: ۱۱۰ دقیقه، محصول: سییرا فیلم، سال نمایش: ۲۳ مهر ۱۳۴۹ ـ سینماهای مولن‌روژ، مهتاب، همای، اسکار، پاسارگاد، اورانوس، توسکا، رکس، فیروزه، دیانا، شهوند، نپتون، چرخ‌وفلک، سیلورسیتی، رنگین‌کمان، ژاله.
آسید مرتضی کبوترباز (بهروز وثوقی)، که با مادر نابینایش (ژاله علو) زندگی می‌کند، یک کبوتر طوقی دارد که چشم همۀ کبوتربازهای محل دنبال او است. دایی مرتضی، آسیدمصطفی (ناصر ملک‌مطیعی)، برای خواستگاری نامزدش طوبی (آفرین) مرتضی را به شیراز می‌فرستد؛ اما مرتضی خودش عاشق طوبی می‌شود و پس از مراسم عقد، طوبی را به کاشان می‌برد، بی‌آن‌که مادر و دایی‌اش را از این موضوع باخبر سازد. مادر مرتضی متوجۀ رابطۀ آ‌ن‌دو می‌شود، و موقعی که پسرش را سرزنش می‌کند مصطفی سر می‌‌رسد و از ماجرا باخبر می‌شود. مصطفی که نمی‌داند طوبی به عقد مرتضی درآمده است عباس گاریچی (غلام‌رضا سرکوب) و جواد خال‌دار (بهمن مفید) را، که با مرتضی خصومت دارند، مامور کشتن مرتضی می‌کند. وقتی طوبی حقیقت را به مصطفی می‌گوید، مصطفی از کشتن خواهرزاده‌اش صرف‌نظر می‌کند. عباس که چشمش دنبال کبوتر که چشمش دنبال کبوتر طوقی است ناخواسته مرتکب قتل طوبی می‌شود و مرتضی پس از کشتن عباس، هدف گلولۀ امنیه‌ای (اسماعیل شیرازی) قرار می‌گیرد و از پا درمی‌آید. [عباس بهارلو، فیلم‌شناخت ایران، جلد اول، نشر قطره، صفحۀ ۳۱۸]
* * *
تک‌گویی‌های ماندگار سینمای ایران (طوقی)
* * *
در بارهٔ «اسفندیار منفردزاده» در این سایت:
یادمان هفتاد سالگی «اسفندیار منفردزاده»
* * *
روی جلد صفحه این موسیقی متن را در اینجا ببینید
* * *