در موسیقی ایرانی ترانه‌هایی با صدای زنان خواننده هست که برای زنی دیگر خوانده‌اند. زنان مورد خطاب در این ترانه‌ها اول «مادر» و بعد «فرزند دختر» است. شعر این ترانه‌ها را اما شاعران مرد سروده‌اند.
آن سالی که در ایام نوروزش ترانه‌ی «گل اومد بهار اومد» با صدای پوران شاپوری از رادیو ایران پخش شد: برای بسیاری شنیدنش هم تازگی داشت؛ و هم جای تعجب!
تازگی‌‌اش، شعر ترانه بود که به زبان محاوره خوانده می‌شد. تا آن روز ترانه‌ای که در آن آمد را «اومد»، می‌روم را «میرم» و برایت را «برات» خوانده باشند از رادیو نشنیده بودند. جای تعجب هم آنجای ترانه بود که خانم پوران می‌خواند «دلبر مه‌پیکر گردن بلورم!»
شعر ترانه از بیژن ترقی بود و این آهنگ هم از آندست ترانه‌های «مرد سروده»ای که با صدای خوانندگان زن اجرا می‌شود. در آن سالها ـ و شاید هنوز هم ـ توصیف زنان از معشوق خود به این شکل نبود. گرچه برای مردم شنیدن «دلبر گردن بلورم» از زبان خواننده‌ی مرد هم می‌توانست غریب باشد. وصف دلبر به این صورت، دور از وقار و متانت بود؛ خاصه که به شکل ترانه از رادیو هم پخش شود.
سالها پیش از این اما زنان ترانه‌هایی خوانده بودند که هم نام آهنگ اسمی زنانه بود: و هم وصفی که از او در شعر ترانه می‌شد حال و هوایی عاشقانه داشت. این وصف و شرح اما ـ برخلاف آن ترانه‌ی نوروزی ـ نه برای شنوندگان غریب بود؛ و نه این دغدغه که چطور یک زن برای زنی دیگر ترانه می‌خواند!؟. شاید چون پشت پس ذهن خود می‌دانستند شعر این ترانه‌ها را هم یک شاعر مرد سروده است. حالا این‌که آقایان شاعر و آهنگ‌ساز چرا وصف معشوق را در اجرا به خواننده‌ی زن سپرده‌اند هم لابد دلیلی داشته است که برای شنونده مهم نبود.
مجموعه‌ای از ترانه‌هایی که با صدای خوانندگان زن با نام و خطاب به زنی دیگر اجرا شده است را در جعبه موسیقی زیر بشنوید.
● نام دختران در ترانه‌های ایرانی (مجموعه ترانه‌ها)
● نام و یاد «مادر» در ترانه‌های ایرانی (مجموعه ترانه‌ها)
● نام و یاد «فرزند» در ترانه‌های ایرانی (مجموعه ترانه‌ها)
● حکایت ترانه «بهارم، دخترم» به روایت «فریدون مشیری»
* * *