سیمین بهبهانی را بیشتر با غزلهایش به یاد میآوریم. او اما در دورهای از فعالیتهای هنری خود ترانه هم سروده است. [در اینجا بشنوید.] جز این اما ترانههایی هم هستند که حاصل ذوقورزی آهنگسازانی است که با بهره از اشعار چاپشدهی او ساختهاند. نمونههایی از این ترانهها را در جعبه موسیقی زیر بشنوید.
دسته: جعبه موسیقی
از «رودخونهها» تا «شاهماهیها» با ترانههای «محمدعلی بهمنی»
در گفتگوها و مطالب مربوط به «ترانهسرایی در ایران معاصر» نام محمدعلی بهمنی را کمتر میشنویم یا به چشم میخورد؛ گرچه بخشی از ترانههای خاطرهانگیزی که از سالهای دور به یاد داریم از سرودههای اوست. در جعبه موسیقی این صفحه چند ترانه از او در سالهای پیش از انقلاب را بشنوید.
ادامه خواندن از «رودخونهها» تا «شاهماهیها» با ترانههای «محمدعلی بهمنی»
زنان در ترانههای زنان
در موسیقی ایرانی ترانههایی با صدای زنان خواننده هست که برای زنی دیگر خواندهاند. زنان مورد خطاب در این ترانهها اول «مادر» و بعد «فرزند دختر» است. شعر این ترانهها را اما شاعران مرد سرودهاند.
گزیدهای از ترانههای دو صدایی
در تقویم میلادی امروز ۲۰۲۲/۰۲/۰۲ است. تاریخی که گویا در هر سده و هزاره، یکبار اتفاق میافتد. به یادگار این روز تاریخی که در آن عدد ۲ تکرار شده است گزیدهای از ترانههای خاطرهانگیز دو صدایی را بشنویم و این روز را به خاطر بسپاریم.
نام حیوانات در ترانههای ایرانی
قدمت همزیستی انسان با حیوانات به عهد دقیانوس میرسد. سگ اصحاب کهف. نام حیوانات در کتب مقدس ادیان مختلف هم آمده است. در قرآن، سورهی فیل و عنکبوت. در تاریخ ادبیاب مکتوب خودمان کلیله و دمنه را داریم که حکایات پندآموز است از زبان انواع حیوانات. در ترانههای محلی هم کم نیستند شترهای صبور، کبوترهای نامهبر و پرستوهایی که با بهار میآیند.
ضربالمثلهای فارسی در ترانههای ایرانی
ضربالمثل جملهای دهان به دهان گشته و مشهور است که در گفتگوها برای انتقال بهتر منظورمان به کار میبریم. میدانیم که هر ملت و قومی در جهان ضربالمثلهای خودشان را دارند؛ اما اینکه آیا آنها را مثل ما ایرانیها در ترانههایشان هم به کار میبرند را نمیدانم.
اصطلاحات زبان فارسی در ترانههای ایرانی
هر رشته از علم و پیشهای اصطلاحات خاص خودش را دارد که برای اهل فن در آن کار مفهوم است. در زبان و فرهنگ شفاهی هم کلمه و عباراتی وجود دارد که به آن «اصطلاح» میگویند. به کار گرفتن اصطلاحات در محاوره برای بهتر رساندن منظور گوینده به مخاطب است.
قمرالملوک وزیری: آتش دل (مجموعه ترانهها)
آتش دل
شعر: حسین پژمان بختیاری
آهنگ: مرتضی نیداوود
خواننده: قمرالملوک وزیری
گلچین گیلانی: باز باران با ترانه (مجموعه ترانهها)
«گلچین گیلانی» از جمله اولین شاعران نوسرا در ایران بود؛ گرچه در شهرت شاعری به نام و آوازۀ خالهزادۀ خود «هوشنگ ابتهاج (هـ . الف. سایه) نرسید. شعر «باران»، مشهورترین سرودۀ اوست و از آنجا که بخشهایی از آن در کتابهای درسی دورۀ ابتدایی دبستان بهچاپ رسید، برای بسیاری از ما آشناست.
اشعار کلاسیک ادبیات ایران در کتابهای درسی بخشی از آموزش زبان فارسی و آشنایی با شاعران نامآشنای ایران بوده و هست. در پیشینۀ چاپ «شعر نو» اما نام «گلچین گیلانی» و بخشهایی از شعر «باران» اولین سرودهایست که از شاعری نوپرداز به کتابهای درسی راه یافته است.
ادامه خواندن گلچین گیلانی: باز باران با ترانه (مجموعه ترانهها)
مرضیه: رفتم که رفتم (مجموعه ترانهها)
رفتم که رفتم
شعر: معینی کرمانشاهی
آهنگ: علی تجویدی
خواننده: مرضیه
* * *
معینی کرمانشاهی، شاعر ترانههای ماندگار
* * *