دکتر پرویز ناتل خانلری در مقام شاعر بیشتر با شعر عقاب که به صادق هدایت تقدیم شده بود به‌یاد می‌آوریم. قصیده‌ی عقاب در ۸۱ بیت، دو ماه بعد از سرایش آن در نشریه‌ی مهر به‌چاپ رسید. (مجله مهر، آبان ۱۳۲۱، سال هفتم، شماره ۲، صفحه ۱۰۹ تا ۱۱۲)
ادامه خواندن پرویز ناتل خانلری: پیشینه و متن شعر «عقاب» (صدای شاعر)
یه غروب تو پاییز که دارن مُردم‌و
با یه تختِ رَوُن می‌بَرن از این خونه
جایِ خالیِ من تو چشات می‌مونه
بغضِ تو می‌شکنه روی سنگِ لبات
می‌پیچه تو حیاط شیونِ اون گریه‌هات
اشکِ من تو چشات، دردِ غم تو صدات
لحظه، لحظه‌ی جداییه
روز مرگِ آشناییه
رو سنگِ سینه‌ی من، اسم تو رو می‌کَنن
دستای مُرده‌ی من دنبالِ دستهای تو
انتظار می‌کِشن، انتظار می‌کِشن
موهای من می‌ریزن مثل برگها توی راه
چشمای بسته‌ی من، پشت پلک‌های سیاه
انتظار می‌کِشن، انتظار می‌کِشن
لحظه، لحظه‌ی جداییه
روز مرگِ آشناییه
* * *
برنامه‌ی «ساقی‌نامه در ادب پارسی» در دهه پنجاه خورشیدی به‌صورت هفتگی روزهای جمعه از تلویزیون ملی ایران پخش می‌شد. تهیه کننده‌ی این برنامه بهمن بوستان و مجری فخری نیکزاد است. در این برنامه هنرمندانی چون کامران داروغه (کمانچه)، منصور نریمان (عود)، محمد موسوی (نی)، محمود فرهنمد (تمبک) و محمدرضا شجریان (خواننده آواز) حضور دارند. از این برنامه که به «هفت شهر عشق» هم معروف بود ۱۸ قسمت پخش شده است.
● فایل شنیداری در این صفحه برگرفته و تبدیل‌شده از نسخه‌ی تصویری این برنامه در کانال خصوصی در یوتیوپ است. ویدیوی برنامه را در اینجا ببینید.
* * *
کانون نویسندگان ایران با همکاری انجمن روابط فرهنگی ایران و آلمان (انستیتو گوته)، از ۱۸ تا ۲۷ مهر ۱۳۵۶ مراسم شعرخوانی و سخنرانی برگزار کردند که به «ده شب» معروف شد. در اولین شب (۱۸ مهر ماه) نوبت سخنرانی سیمین دانشور بود.
● سخنرانی «سیمین دانشور» در انستیتو گوته (شب اول)
● شعرخوانی «عمران صلاحی» در انستیتو گوته (شب دوم)
● سخنرانی «بهرام بیضایی» در انستیتو گوته (شب سوم)
● سخنرانی غلامحسین ساعدی در انستیتو گوته (شب چهارم)
● شعرخوانی «سعید سلطانپور» در انستیتو گوته (شب پنجم)
● شعرخوانی «نصرت رحمانی» در انستیتو گوته (شب هشتم)
* * *
مهدی اخوان‌ثالث «چاووشی» را در فروردین‌ماه سال ۱۳۳۵ سروده است. امسال [فروردین ۱۴۰۳] شصت و هشت سال از سرودن آن می‌گذرد. در طی این سالها بخش‌هایی از این سروده نیز به شکل ترانه با صدای خوانندگان مختلف اجرا شده است.
شخصیت سینمایی محمدعلی فردین مجموعه‌ای از چهره و بازیگری خود او، چنگیز جلیلوند (دوبلور) و صدای ایرج در صحنه‌های آواز خواندن او بود. اگر در بخش دوبله‌ی فیلم ادای جملات و خنده‌های فردینی مشهور او از استادی چنگیز جلیلوند بود، در صحنه‌های آوازخوانی اما لب‌زدن دقیق و اجرای باورپذیر ترانهای که قبلا با صدای ایرج ضبط شده بود، تسلط و توانایی خود فردین بود. این از آشنایی او با موسیقی، ترانه و زیر و بم خواندن آواز بود.
فروردین‌ماه سال ۱۳۵۳ (همین ماه در نیم‌قرن پیش!) فردین مهمان برنامه‌ی صبح جمعه با شما در رادیو ایران بود. در آن برنامه او شنوندگان را با صدای آوازی که در بیات تُرک خواند غافلگیر کرد. هنرمندان همراه او در اجرای آن ترانه: سیمین آقارضی (قانون)، ناصر زرآبادی (ویلون) و امیر بیداریان (تنبک)، و مجری برنامه منوچهر نوذری بود.
توضیح عکس:
فروردین‌ماه سال ۱۳۵۳ ـ فردین در جمع دست‌اندرکاران برنامه‌ی «صبح جمعه با شما» در حیاط رادیو ایران واقع در میدان ارک تهران. از راست: منوچهر نوذری، احمد قدکچیان، علی تابش، حسین امیرفضلی، فروزنده اربابی، مهین بزرگی، حسین مدنی (نویسنده قطعات نمایشی)، شاهرخ نادری (تهیه‌کننده برنامه)، محمدعلی فردین، حمید قنبری ، مهین شهرجردی ، منیر امیر آسوری (مورین)، مرتضی احمدی، عزت‌الله مقبلی.
● خط و خاطره‌ای از محمدعلی فردین در سفر کشتی‌گیران ایرانی به کشور سوئد
● یادبود «فردین» در سالگشت نبودن او
● این «فردین» است که می‌خواند.
* * *
«به‌یاد حافظ» با یاد فرامرز اصلانی که از این پس در یادها زنده است.
یادش شاد و گرامی‌باد.
قول و غزل «حافظ» در ساز و نوای نغمه‌پردازان
* * *
امروز (۲۳ اسفند ماه) منظومه‌ی «آرش کمانگیر» سروده‌ی سیاوش کسرایی ۶۵ ساله شد. در سالگشت سرایش این شعر ماندگار آن را با صدای شاعر بشنویم.
امروز (۲۰ اسفند ماه) سالروز تولد «بهروز وثوقی» است. بازیگری که توانایی‌اش در هنر دوبله و صدا پیشگی هم کم از نفش‌آفرینی‌هایش در سینما نیست. او چند سال پیش در همراهی با ایده‌ای از «اسفندیار منفردزاده» چند داستان کوتاه از نویسندگان معاصر را خواند که «قصه‌ی سنگ صبور» از صادق هدایت یکی از آنها بود. با شادباش و آرزوهای خوب برای او.
ادامه خواندن «سنگ صبور» به‌روایت «صادق هدایت» با صدای «بهروز وثوقی»
سال ۱۳۳۶ فیلمی به نام «مردی که رنج می‌برد» نمایش داده شد که سناریست، کارگردان و بازیگر نقش اول آن محمدعلی جعفری و بازیگر مقابل او ایرن بود. در این فیلم بنا به ذائقه تماشاگران آن زمان چند صحنه آواز خوانی هم گنجانده شده بود. در یکی از صحنه‌ها الهه خواننده‌ی مشهور آن سالها ترانه «خنده، خنده» را با شعری از کریم فکور اجرا می‌کند. نکته جالب و قابل توجه در این صحنه حضور مجید وفادار ـ آهنگساز این ترانه ـ در حال نواختن ویلون است.
یادداشت راوی:
● در فیلم «مردی که رنج می‌برد» همچنین ترانهای با عنوان «ناله‌ها» بر اساس شعر «افسانه تلخ» سروده‌ی فروغ فرخزاد با صدای الهه و مینو جوان اجرا می‌شد. در باره‌ی این ترانه و آن اجرا [اینجا را ببینید.]
● در این فیلم صحنه‌ای دیدنی با دکور و ایده‌ای مبتکرانه از تنبک‌نوازی استاد حسین تهرانی هم وجود دارد که می‌توانید [در اینجا ببینید.]
* * *