در تقویم میلادی امروز ۲۰۲۲/۰۲/۰۲ است. تاریخی که گویا در هر سده و هزاره، یک‌بار اتفاق می‌افتد. به یادگار این روز تاریخی که در آن عدد ۲ تکرار شده است گزیده‌ای از ترانه‌های خاطره‌انگیز دو صدایی را بشنویم و این روز را به خاطر بسپاریم.
برچسب: یادداشت‌های راوی
نام حیوانات در ترانه‌های ایرانی
قدمت همزیستی انسان با حیوانات به عهد دقیانوس می‌رسد. سگ اصحاب کهف. نام حیوانات در کتب مقدس ادیان مختلف هم آمده است. در قرآن، سوره‌ی فیل و عنکبوت. در تاریخ ادبیاب مکتوب خودمان کلیله و دمنه را داریم که حکایات پندآموز است از زبان انواع حیوانات. در ترانه‌های محلی هم کم نیستند شترهای صبور، کبوترهای نامه‌بر و پرستوهایی که با بهار می‌آیند.
ضرب‌المثل‌های فارسی در ترانه‌های ایرانی
ضرب‌المثل جمله‌ای دهان به دهان گشته و مشهور است که در گفتگوها برای انتقال بهتر منظورمان به کار می‌بریم. می‌دانیم که هر ملت و قومی در جهان ضرب‌المثل‌های خودشان را دارند؛ اما این‌که آیا آنها را مثل ما ایرانی‌ها در ترانه‌هایشان هم به کار می‌برند را نمی‌دانم.
اصطلاحات زبان فارسی در ترانه‌های ایرانی
هر رشته از علم و پیشه‌ای اصطلاحات خاص خودش را دارد که برای اهل فن در آن کار مفهوم است. در زبان و فرهنگ شفاهی هم کلمه و عباراتی وجود دارد که به آن «اصطلاح» می‌گویند. به کار گرفتن اصطلاحات در محاوره برای بهتر رساندن منظور گوینده به مخاطب است.
این «شهریار» است که می‌خواند!
شهریار ترانه‌سرا نبود. اما دستی به ساز داشت. سه‌تار می‌زد و گاهی هم برای دل خودش می‌خواند. ضبط و ردی از صدای ساز او در دست نیست، صدای آواز خواندنش اما در مصاحبه‌ای از او با دکتر صدرالدین الهی ضبط و به یادگار مانده است.
گلچین گیلانی: باز باران با ترانه (مجموعه ترانه‌ها)
«گلچین گیلانی» از جمله اولین شاعران نوسرا در ایران بود؛ گرچه در شهرت شاعری به نام و آوازۀ خاله‌زادۀ خود «هوشنگ ابتهاج (هـ . الف. سایه) نرسید. شعر «باران»، مشهورترین سرودۀ اوست و از آنجا که بخش‌هایی از آن در کتابهای درسی دورۀ ابتدایی دبستان به‌چاپ رسید، برای بسیاری از ما آشناست.
اشعار کلاسیک ادبیات ایران در کتابهای درسی بخشی از آموزش زبان فارسی و آشنایی با شاعران نام‌آشنای ایران بوده و هست. در پیشینۀ چاپ «شعر نو» اما نام «گلچین گیلانی» و بخش‌هایی از شعر «باران» اولین سروده‌ای‌ست که از شاعری نوپرداز به کتابهای درسی راه یافته است.
ادامه خواندن گلچین گیلانی: باز باران با ترانه (مجموعه ترانه‌ها)
حکایت ترانه «بگو که هستی» به روایت «بیژن ترقی»
من آن سبوی بی‌می‌ام که مست باده بوده‌ام
ترانه‌ی «بگو که هستی!؟» را اگرچه دلکش خوانده است؛ اما بیژن ترقی ـ سراینده‌ی آن ـ می‌گوید: این شعر بازتاب تاثر من از حال و روز داریوش رفیعی و توصیف روزهای تنها ماندن و فراموش‌شدگی او است.
«کانون پرورش فکری» و اهمیت آشنایی نوجوانان با شاهنامه فردوسی
از کارهای قابل توجه و پسندیده‌ی «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» در آن سالهای دور، یکی هم آشنا کردن نوجوانان با فخر زبان فارسی، شاهنامه‌ی فردوسی ـ و آشنایی آنان با داستانهایی از این اثر بود.
ادامه خواندن «کانون پرورش فکری» و اهمیت آشنایی نوجوانان با شاهنامه فردوسی
«م. آزاد» و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
محمود مشرف آزاد تهرانی را اهل کتاب و ادبیات بیشتر به نام «م. آزاد» می‌شناسند. سالیانی آموزگار بود و تدریس، ترجمه و تالیف می‌کرد، شعر می‌گفت و نقد ادبی می‌نوشت ولی بیش از اینها او با کتابهای کودکانش شناخته‌شده است.
یادی از «رامش» با آن صدای خاص
امروز (۸ آذر ماه) سالروز درگذشت «رامش» است. خواننده‌ای پاییزی با صدایی خاص. رامش در آبان ماه پا به دنیا گذاشت و در آذر ماه از جهان درگذشت؛ و اولین خواننده‌ای که شعری از «فروغ فرخزاد» را به شکل ترانه اجرا کرد. یادش شاد باد به یادها. («کاش چون پاییز بودم» را در اینجا بشنوید.)
* * *