«فروغ» جوان و دل ساده‌ی دختران

نقاشی های فروغ فرخزاد

فروغ فرخزاد را اکثر ما به عنوان شاعر می‌شناسیم و بعد «فروغ فیلم‌ساز» که مستند «خانه سیاه است» را ساخته است. در کنار این دو ویژگی ـ یعنی شاعرِ فیلمساز، و کارگردان فیلمی که بیشتر شعر بود ـ ما «فروغ نقاش» را هم داریم. گرچه این جنبه از شخصیت هنری او آنچنان و چندان قوی و شناخته شده نبوده و نیست.

از او که نقاشی را در کلاس‌های «علی‌اصغر پُتگر» آموخته بود، چند تابلوی رنگ و روغن باقی مانده است و چندین طرح که سردستی با مداد گوشه‌‌ای از کاغذ زیر دستش نقش زده است.

امروز (۳۱ تیر ماه) این طرح از فروغ فرخزاد ۶۹ ساله می‌شود. او در آن دو خط شعر نه چندان پخته و خام، از «دلِ ساده‌ی دخترانِ جوان» می‌گوید که می‌توان با «عطر و گلی» از آنها دلجویی کرد. فروغ در آن زمان ۲۱ ساله بود. سه ماه بعد، او رسما از همسرش پرویز شاپور جدا شد.

* * *
یادنامهٔ «فروغ فرخزاد» در این سایت

* * *

ترانه‌شناسی جمشید ارجمند

جمشید ارجمند

جمشید ارجمند را دوستداران سینما به‌عنوان منتقد فیلم، خوانندگان مطبوعات به‌عنوان سردبیر بخش هنری ماهنامه‌ی رودکی، و اهالی کتاب در مقام مترجم، نویسنده‌ و ویراستار دهها کتاب معتبر می‌شناسند. او اما سراینده‌ی ترانه‌هایی از جمله «دامن‌کشان» با صدای ویگن و چند ترانه‌ی مشهور با صدای الهه است. شاعر هفت ترانه‌ای که در برنامه‌های گلها پخش شد.

ادامه خواندن ترانه‌شناسی جمشید ارجمند

مادام پری: قربون آن خدا برم

مادام پری قربون آن خدا برم

قربان آن خدا برم
کلام: غلامرضا روحانی (اجنه)
ویولن: ابوالحسن‌خان صبا
پیانو: فرهاد معتمد
تاریخ ضبط: ۱۳۱۴

قربون اون خدا برم، دلم خوشه شوهر دارم
اثاث و زندگی دارم، سایه‌ی بالای سر دارم
زین گذران و زندگی خون به دل و جیگر دارم
نه فکر خونه زندگی نه فکر آب و نون داره
مرتیکه جای همه چی یه یک ذرع و نیم زبون داره
قربونتونم آقایان شوهر نگو بلا بگو
چه شوهری چه زندگی، پا درد بی دوا بگو
قربون اون که یالغوزه نه نام و نشون داره
مرتیکه جای همه چی ـ خدا به دور ـ زبون داره
والاهه نیست، بلاهه نیست به مرگ طفلم ابداً به فکر خونه زندگی
همیشه خونه خوابیده، نمی‌کُند دوندگی
از سر شب تا بوقِ سگ، مست و ملنگ آپارچونه
این بی‌نوا جنون داره
من تک و تنها تو خونه، اون پاشه تو شیره‌خونه
ساعت شیش میاد خونه، مست و ملنگ آپارچونه
تازه به عشق خانوما قِر میده، تصنیف می‌خونه
می‌خونه: قربونِ مامان که ابروی کمون داره

ساتنیک آقابابیان با نام هنری مادام پری آقابابوف، خواننده‌ پرآوازه، بازیگر تئاتر و نمایش‌نامه‌نویس ایرانی ارمنی‌تبار بود. وی در دهه‌های ۱۳۰۰ و ۱۳۱۰ خورشیدی در اپرت‌هایی همچون پریچهر و پریزاد، شب هزار و یکم، و الهه آواز خواند و ایفای نقش کرد. وی موسیقی را در آلمان، روسیه، رم و فرانسه فرا گرفت. مادام پری با همکاری رضا کمال (شهرزاد) در نمایشنامه‌های موزیکال شرکت کرد و جزو نخستین زنان ایرانی محسوب می‌شود که بر روی صحنه نمایش اپرا خواند و به اجرا پرداخت. از مادام پری آوازهای متعددی که بیشتر آنان اجراشده در اپرت‌های خویش بوده به ضبط رسیده است. صفحه‌های کمپانی هیز مسترز ویس مانند: کجا هستی پریزاد، مهلت مرگ، فال گل، پدرم جانم دکتر، ای پدرم و. . . و نیز صفحه‌های کمپانی سودوا با همکاری جامعه باربد به سرپرستی اسماعیل مهرتاش همراه با زنده‌یادان جواد بدیع‌زاده، ابوالحسن‌خان صبا، اسماعیل مهرتاش، فرهاد معتمد در سوریه در سال ۱۳۱۴ به ضبط رسید که در نهایت در سال ۱۳۱۵ توسط کمپانی آغاسی توزیع شدند. زنده‌یاد مادام پری مدتی با ارکستر مدرسه عالی موسیقی به سرپرستی کلنل علینقی وزیری کار کرد اما به دلیل تفاوت در خوانندگی همکاری‌شان ادامه نیافت. از مادام پری به‌عنوان یکی از زنان تأثیرگذار بر جامعه هنری بانوان یاد می‌شود.

● متن ترانه و اطلاعات مربوط به «مادام پری آقابابوف» برگرفته از کانال ارزشمند «صفحه ادبی و هنری مهربان»‌ در یوتیوپ است.

* * *

ترانه‌شناسی محمد نوری (محمد سریر ـ آهنگساز)

محمد نوری محمد سریر

محمد نوری هنرمندی گزیده‌کار بود. از نغمه‌پردازنی که بر ترانه‌های این خواننده‌ی شاخص ملودی و آهنگ ساخته‌اند یکی هم دکتر «محمد سریر» است. مجموعه ترانه‌هایی که حاصل همکاری این دو هنرمند است را در جعبه موسیقی زیر بشنوید.

ادامه خواندن ترانه‌شناسی محمد نوری (محمد سریر ـ آهنگساز)

«کیوان» و «پوری» ۱۷ تیر ۱۳۳۳

مرتضی کیوان پوری سلطانی

پوراندخت (پوری) سلطانی و «مرتضی کیوان» در ۲۷ خرداد ۱۳۳۳ ازدواج کردند. دوم شهریور ماه دستگیر شدند و ۲۷ مهر ماه همان‌سال مرتضی کیوان اعدام شد. زندگی زناشویی «پوری» و «مرتضا» فقط ۶۹ روز بود. این عکس در بیست‌ودومین روز ازدواج آن دو گرفته شده است.

ادامه خواندن «کیوان» و «پوری» ۱۷ تیر ۱۳۳۳

حکایت ترانه «بیگانه» به روایت «تورج نگهبان»

عباس شاپوری، پوران شاپوری، انوشیروان روحانی

[. . . قرار بر این شد که آقای عباس شاپوری آهنگی برای پوران درست کند. برای شعر این ترانه قرعهٔ فال به نام من دیوانه زدند. عباس شاپوری اول قهر می‌کرد، نمی‌خواست این کار را بکند. وادارش کردند! بنده هم چند باری فرار کردم . . . «بیگانه» زندگی عباس شاپوری بعد از جدایی او از پوران است. . .]

ادامه خواندن حکایت ترانه «بیگانه» به روایت «تورج نگهبان»

منوچهر احترامی: دزده و مرغ فلفلی

منوچهر احترامی دزده و مرغ فلفلی

منوچهر احترامی را بیشتر ما بابت قصه‌هایی که برای کودکان نوشته می‌شناسیم. و شناخته‌ترین از همه‌ی آنچه که نوشته شاید «حسنی نگو یه دسته گل» با مطلع معروف و آشنای: «توی ده شلمرود ـ حسنی تک و تنها بود»، و باز با همین زمینه و زبان، قصه‌های: «حسنی ما یه بره داشت»، «تخم‌مرغ و فرفری» و «دزده و مرغ فلفلی».

«منوچهر احترامی»، [متولد ۱۶ تیر سال ۱۳۲۰]، رشته‌ی ادبی را در مدرسه‌ی دارالفنون خواند؛ حقوق را در دانشکده‌ی حقوق، و رشته‌ی قضایی را در دانشگاه تهران. وقتی درگذشت [۲۲ بهمن ۱۳۸۷] بازنشسته‌ی سازمان مرکز آمار ایران بود.

اولین مطلب طنزی که برای مجله‌ی «توفیق» می‌فرستد، چاپ می‌شود. شانزده، هفده سالش بوده. بعد در «تهران‌مصور» و «فردوسی» و «گل‌آقا» و مدتی هم در رادیو ـ تلویزیون و برنامه‌های «صبح جمعه»، و «شما و رادیو».

«کیومرث صابری» [گل‌آقا]، گویا جایی نوشته: «به نثر و شعر او رشک می‌برم.» و «ابوالفضل زرویی نصرآباد»، قصاید او را به‌قوت قصاید کلاسیک ایران و طنزش را از بهترین و ماندگارترین نوشته‌ها می‌داند.

* * *

جمشید شیبانی: زندگی خوب است

جمشید شیبانی

جمشید شیبانی از اولین خوانندگان ترانه‌های «نشاط‌انگیز» بود. ترانه‌هایی که بعدها به «پاپ ایرانی» شهرت یافت. او با ترانه‌ای به نام «بی‌تو» با شعر و آهنگی از ساخته‌های نعمت‌ مین‌باشیان و به‌عنوان خواننده شروع به فعالیت کرد. ترانه‌ی بعدی باز در همین سبکِ تازه «دلبر نیکو» نام داشت. این ترانه با نام «زندگی خوب است» هم شناخته می‌شود و در سالهای اخیر خوانندگانی نیز آن را باز خوانی کرده‌اند. گفته شده شعر ترانه را هم جمشید شیبانی سروده است؛ در شناسنامه‌ی ترانه اما شاعر و آهنگساز را نعمت مین‌باشیان نوشته‌اند.
جمشید شیبانی البته دستی نیز در سرودن شعر و ساختن آهنگ داشت. او همچنین در عرصه‌ی سینما از تهیه‌ی اخبار سینمایی و کارگردانی گرفته تا تهیه‌کنندگی و نوشتن فیلمنامه فعال و نامی شناخته‌شده بود. با این‌وجود، آنچه یادآور نام و اوج کارنامه‌ی فعالیت‌های هنری اوست، اجرای ترانه‌ی «سیمین‌بری»‌ است و همین هم خواهد بود.

زندگی خوب است که گیری دلبری نکو
تا فروشی هر دو جهان بر یک تار مو

خنده‌اش عشق است و روح است و جان است
رویش آمیز هر دو جهان است

چون نگاهش یکسو، روی ماهش بر او
تاب سنبل بوی گل دارد این گیسو

یک نگاه یار من می‌بَرد صبر و قرار من
کُند شکار دل و جان من مثال شیر نر

دیدم چشم مستِ یار، روی مهوش نگار
با خود بُرده دل و دینم نموده چنینم

بر دیده‌ی گریانم دلتنگ است آن مه‌رو
دمی جبران کُن با رویش بی‌مهری او

* * *

۳۰ یادگار از نغمه‌پرداز ترانه‌های ماندگار: «همایون خرم»

همایون خرم

نام مهندس «همایون خُرم»، از دیروز تا همیشۀ تاریخ موسیقی معاصر ایران، با مجموعه‌ای از خاطره‌انگیزترین ترانه‌هایی که شنیده‌ایم پیوند داشته و پیوسته خواهد بود.

ادامه خواندن ۳۰ یادگار از نغمه‌پرداز ترانه‌های ماندگار: «همایون خرم»

ترانه‌شناسی عباس مهرپویا

ترانه شناسی عباس مهرپویا

عباس مهرپویا خواننده، نوازنده و آهنگساز معاصر با صدایی از جنس باس ـ باریتون از جایگاه ویژه‌ای در موسیقی ایران برخوردار بود. او در زمان خود تنها نوازنده‌ی چیره‌دست سیتار در ایران بود و با بهره از نوای این ساز در موسیقی پاپ ایرانی ملودی‌های تازه‌ای خلق کرد؛ آنچه که از آن به‌عنوان موسیقی تلفیقی یاد می‌شود.

ادامه خواندن ترانه‌شناسی عباس مهرپویا

error: Content is protected !!