در تاریخ شعر معاصر ایران از «حسین منزوی» به‌عنوان شاعری غزل‌سرا نام برده می‌شود. در سالهای دور اما او در تلاش معاش ترانه هم می‌سرود و بیشتر با اسم مستعار «مهرداد» از آن‌جمله یکی هم ترانه‌ی «آروزها» با صدای گرم و خاطره‌انگیز «محمد نوری» (نمیشه غصه ما رو یه لحظه تنها بذاره).
رهی معیری را بیشتر با ترانه‌هایی که سروده می‌شناسند. وقتی می‌گویی: «رهی معیری»، انگار گفته باشی: «دیدی که رسوا شد دلم» مرضیه، «به‌کنارم بنشین» دلکش، «خزان عشق» جواد بدیع‌زاده و «من از روز ازل دیوانه بودم» غلامحسین بنان.
از «رهی معیری» در این سایت:
«رهی معیری» کاروان‌سالار ترانه‌سرایان سبک کلاسیک
«خزان عشق» رهی معیری (مجموعه ترانه‌ها)
امضاء کتاب «سایهٔ عمر» برای «نواب صفا»
خط، صدا و چند ترانه از «رهی معیری»
* * *
در جبعۀ موسیقی زیر چند ترانه با صدای «منوچهر سخایی» را به انتخاب راوی این حکایت می‌شنوید. ترانه‌هایی کمتر شنیده شده که در شعر و آهنگ، وزن و وقار خاص خود را دارند و به نظر من بخشی از اعتبار موسیقی پاپ ایران هستند.
برنامه‌ی «ساقی‌نامه در ادب پارسی» در دهه پنجاه خورشیدی به‌صورت هفتگی روزهای جمعه از تلویزیون ملی ایران پخش می‌شد. تهیه کننده‌ی این برنامه بهمن بوستان و مجری فخری نیکزاد است. در این برنامه هنرمندانی چون کامران داروغه (کمانچه)، منصور نریمان (عود)، محمد موسوی (نی)، محمود فرهنمد (تمبک) و محمدرضا شجریان (خواننده آواز) حضور دارند. از این برنامه که به «هفت شهر عشق» هم معروف بود ۱۸ قسمت پخش شده است.
● فایل شنیداری در این صفحه برگرفته و تبدیل‌شده از نسخه‌ی تصویری این برنامه در کانال خصوصی در یوتیوپ است. ویدیوی برنامه را در اینجا ببینید.
* * *
کانون نویسندگان ایران با همکاری انجمن روابط فرهنگی ایران و آلمان (انستیتو گوته)، از ۱۸ تا ۲۷ مهر ۱۳۵۶ مراسم شعرخوانی و سخنرانی برگزار کردند که به «ده شب» معروف شد. در اولین شب (۱۸ مهر ماه) نوبت سخنرانی سیمین دانشور بود.
● سخنرانی «سیمین دانشور» در انستیتو گوته (شب اول)
● شعرخوانی «عمران صلاحی» در انستیتو گوته (شب دوم)
● سخنرانی «بهرام بیضایی» در انستیتو گوته (شب سوم)
● شعرخوانی «محمد زهری» در انستیتو گوته (شب سوم)
● سخنرانی «غلامحسین ساعدی» در انستیتو گوته (شب چهارم)
● شعرخوانی «سعید سلطانپور» در انستیتو گوته (شب پنجم)
● سخنرانی «هوشنگ گلشیری» در انستیتو گوته (شب ششم)
● شعرخوانی «نصرت رحمانی» در انستیتو گوته (شب هشتم)
● قصه‌خوانی «فریدون تنکابنی» در انستیتو گوته (شب نهم)
* * *
«تورج نگهبان»، در کنار ترانه‌سرایانی چون: رحیم معینی کرمانشاهی، بیژن ترقی، اسماعیل نواب صفا و کریم فکور سرآمد نسل دوم از ترانه‌سرایان معاصر است.
این مجموعه در ۴ نوار کاست در سال ۱۳۵۵ به مناسبت سی‌وهفتمین سال تاسیس رادیو در ایران منتشر شد.
سال ۱۳۳۶ فیلمی به نام «مردی که رنج می‌برد» نمایش داده شد که سناریست، کارگردان و بازیگر نقش اول آن محمدعلی جعفری و بازیگر مقابل او ایرن بود. در این فیلم بنا به ذائقه تماشاگران آن زمان چند صحنه آواز خوانی هم گنجانده شده بود. در یکی از صحنه‌ها الهه خواننده‌ی مشهور آن سالها ترانه «خنده، خنده» را با شعری از کریم فکور اجرا می‌کند. نکته جالب و قابل توجه در این صحنه حضور مجید وفادار ـ آهنگساز این ترانه ـ در حال نواختن ویلون است.
یادداشت راوی:
● در فیلم «مردی که رنج می‌برد» همچنین ترانه‌ای با عنوان «ناله‌ها» بر اساس شعر «افسانه تلخ» سروده‌ی فروغ فرخزاد با صدای الهه و مینو جوان اجرا می‌شد. در باره‌ی این ترانه و آن اجرا [اینجا را ببینید.]
● در این فیلم صحنه‌ای دیدنی با دکور و ایده‌ای مبتکرانه از تنبک‌نوازی استاد حسین تهرانی هم وجود دارد که می‌توانید [در اینجا ببینید.]
* * *
در گستره‌ی ادبیات معاصر ایران به‌ویژه در بخش شعر، شاعران مطرح و صاحب‌نام کم نیست، اما چند نفری از آنها گویا برای مردم آشناتر و در نزد اهل ذوق مقبولیت بیشتری دارند. (مثلا: احمد شاملو، فروغ فرخزاد، سهراب سپهری ) اشاره و به کار بردن نام این نام‌آوران را حتی می‌توان در اشعار و سروده‌های ترانه‌سرایان نام‌آشنا هم دید و شنید.
چند نمونه از آن ترانه‌ها را در جعبه‌ی موسیقی این صفحه بشنوید. شما هم اگر ترانه‌هایی از ایندست نمونه‌ای سراغ دارید خبر کنید تا با کمک هم این مجموعه کامل‌تر شود. (ترتیب قرار گرفتن ترانه‌ها بر اساس حروف الفبا و نام شاعر و خواننده است.)
