جمشید ارجمند را دوستداران سینما بهعنوان منتقد فیلم، خوانندگان مطبوعات بهعنوان سردبیر بخش هنری ماهنامهی رودکی، و اهالی کتاب در مقام مترجم، نویسنده و ویراستار دهها کتاب معتبر میشناسند. او اما سرایندهی ترانههایی از جمله «دامنکشان» با صدای ویگن و چند ترانهی مشهور با صدای الهه است. شاعر هفت ترانهای که در برنامههای گلها پخش شد.
برچسب: اهل موسیقی
مادام پری: قربون آن خدا برم
قربان آن خدا برم
کلام: غلامرضا روحانی (اجنه)
ویولن: ابوالحسنخان صبا
پیانو: فرهاد معتمد
تاریخ ضبط: ۱۳۱۴
قربون اون خدا برم، دلم خوشه شوهر دارم
اثاث و زندگی دارم، سایهی بالای سر دارم
زین گذران و زندگی خون به دل و جیگر دارم
نه فکر خونه زندگی نه فکر آب و نون داره
مرتیکه جای همه چی یه یک ذرع و نیم زبون داره
قربونتونم آقایان شوهر نگو بلا بگو
چه شوهری چه زندگی، پا درد بی دوا بگو
قربون اون که یالغوزه نه نام و نشون داره
مرتیکه جای همه چی ـ خدا به دور ـ زبون داره
والاهه نیست، بلاهه نیست به مرگ طفلم ابداً به فکر خونه زندگی
همیشه خونه خوابیده، نمیکُند دوندگی
از سر شب تا بوقِ سگ، مست و ملنگ آپارچونه
این بینوا جنون داره
من تک و تنها تو خونه، اون پاشه تو شیرهخونه
ساعت شیش میاد خونه، مست و ملنگ آپارچونه
تازه به عشق خانوما قِر میده، تصنیف میخونه
میخونه: قربونِ مامان که ابروی کمون داره
● ساتنیک آقابابیان با نام هنری مادام پری آقابابوف، خواننده پرآوازه، بازیگر تئاتر و نمایشنامهنویس ایرانی ارمنیتبار بود. وی در دهههای ۱۳۰۰ و ۱۳۱۰ خورشیدی در اپرتهایی همچون پریچهر و پریزاد، شب هزار و یکم، و الهه آواز خواند و ایفای نقش کرد. وی موسیقی را در آلمان، روسیه، رم و فرانسه فرا گرفت. مادام پری با همکاری رضا کمال (شهرزاد) در نمایشنامههای موزیکال شرکت کرد و جزو نخستین زنان ایرانی محسوب میشود که بر روی صحنه نمایش اپرا خواند و به اجرا پرداخت. از مادام پری آوازهای متعددی که بیشتر آنان اجراشده در اپرتهای خویش بوده به ضبط رسیده است. صفحههای کمپانی هیز مسترز ویس مانند: کجا هستی پریزاد، مهلت مرگ، فال گل، پدرم جانم دکتر، ای پدرم و. . . و نیز صفحههای کمپانی سودوا با همکاری جامعه باربد به سرپرستی اسماعیل مهرتاش همراه با زندهیادان جواد بدیعزاده، ابوالحسنخان صبا، اسماعیل مهرتاش، فرهاد معتمد در سوریه در سال ۱۳۱۴ به ضبط رسید که در نهایت در سال ۱۳۱۵ توسط کمپانی آغاسی توزیع شدند. زندهیاد مادام پری مدتی با ارکستر مدرسه عالی موسیقی به سرپرستی کلنل علینقی وزیری کار کرد اما به دلیل تفاوت در خوانندگی همکاریشان ادامه نیافت. از مادام پری بهعنوان یکی از زنان تأثیرگذار بر جامعه هنری بانوان یاد میشود.
● متن ترانه و اطلاعات مربوط به «مادام پری آقابابوف» برگرفته از کانال ارزشمند «صفحه ادبی و هنری مهربان» در یوتیوپ است.
* * *
ترانهشناسی محمد نوری (محمد سریر ـ آهنگساز)
محمد نوری هنرمندی گزیدهکار بود. از نغمهپردازنی که بر ترانههای این خوانندهی شاخص ملودی و آهنگ ساختهاند یکی هم دکتر «محمد سریر» است. مجموعه ترانههایی که حاصل همکاری این دو هنرمند است را در جعبه موسیقی زیر بشنوید.
مرجان: کویر دل
کویر دل
کلام: بهروز رضوی | خواننده: مرجان
بر آهنگ: Viens dans ma vie – Ajda Pekkan
رفتی و بیتو دلم پُر درده
پاییز قلبم ساکت و سرده
دل که میگفتم محرمه با من
کاشکی میدیدی بیتو چه کرده
ای که به شبهام صبح سپیدی
بیتو کویری بیشامم من
ای که به رنجام رنگ امیدی
بیتو اسیری در دامم
با تو به هر غم سنگ صبورم
بیتو شکسته تاج غرورم
با تو یه چشمه، چشمهی روشن
بیتو یه جادهم که سوت و کورم
چشمهی اشکم بیتو سرابه
خونهی عشقم بیتو خراب
شادیا بیتو مثل حبابه
سایهی آهه، نقش بر آب
* * *
نمونهی فارسی شدهی ترانههای مشهور
* * *
ترانهشناسی «نلی»
«نلی» حالا بانویی ۶۸ ساله است. ولی هنوز هم وقتی نامش به میان میآید چهرهی او شبیه به دختر دبیرستانیهای همان سالها در نظرمان جلوه میکند. بیش از چهار دهه میشود ترانهای از او شنیده یا خودش در مجلس و محلفی دیده نشده است. با آروزی اینکه در هر جای این جهان و به هر کاری که مشغول است تندرست و موفق باشد، ترانههای به جا مانده از سالهای فعالیت او را در این مجموعه جمع کردم تا به یادگار بماند.
حکایت تصنیف «از خون جوانان وطن» به روایت «بیژن ترقی»
دوم بهمن ماه مصادف است با روز درگذشت «عارف قزوینی». از او به جز سرودههایش، چند تصینف نیز به جا مانده که «از خون جوانان وطن» مشهورترین آنها است. «بیژن ترقی» ترانهسرای معاصر خاطرهای دارد از چگونگی ضبط و احیای دوبارهی این تصنیف که شنیدنی است.
ادامه خواندن حکایت تصنیف «از خون جوانان وطن» به روایت «بیژن ترقی»
بهجتخانم و مهلقا خانم: در سوگ «پروانه»
پروانه
شعر: ملکالشعرا بهار
خوانندگان: بهجتخانم و مهلقا خانم
روحانگیز: بستهی دام (چه شود)
بسته دام (چه شود)
شعر: حسین گلگلاب
آهنگ: علینقی وزیری
خواننده: روحانگیز
در «رهگذر عمر» با ترانههای «تورج نگهبان»
«تورج نگهبان»، در کنار ترانهسرایانی چون: رحیم معینی کرمانشاهی، بیژن ترقی، اسماعیل نواب صفا و کریم فکور سرآمد نسل دوم از ترانهسرایان معاصر است.
ترانهشناسی بزرگ لشگری
چه بسیار ترانههای خاطرهانگیز ایرانی که به لطف ذوق افراد یک خانواده به گنجینهی موسیقی ما اضافه شده است. برادران محجوبی. (رضا و مرتضی)، برادران وفادار (حمید و مجید)، برادران چشمآذر (ناصر و منوچهر) و یا همین برادران لشگری (حسن، منوچهر) و دایی بزرگشان «بزرگ لشگری» و «جواد لشگری» که آهنگ صدها ترانهی مشهور از ساختههای آنهاست. در جعبه موسیقی این صفحه آثاری از «بزرگ لشگری» را بشنوید.