جان من
شعر و آهنگ: محمدعلی امیر جاهد
تار: امیر ارسلانخان درگاهی
خواننده: قمرالملوک وزیری
دسته: شناسنامه ترانهها
قمرالملوک وزیری: در ملک ایران
در مُلک ایران
شعر: محمدعلی امیر جاهد
آهنگ: علیاکبرخان شهنازی
تار: امیر ارسلانخان درگاهی
خواننده: قمرالملوک وزیری
قمرالملوک وزیری: ماه من (مجموعه ترانهها)
از ساختههای ماندگار «مرتضیخان نیداوود»، یکی هم پیشدرآمد اصفهان او بر آهنگ تصنیفی است که با شعری از «پژمان بختیاری» با صدای «قمرالمولک وزیری» اجرا شد. این قطعه سالها بعد با تنظیم «مرتضی حنانه» در تیتراژ سریال هزار دستان و نمونههای بازخوانی شده از این تصنیف بارها تکرار شده است.
حکایت ترانهی «قلب من گریه کن» (گوگوش)
پوری بنایی را «غزل» سینمای ایران مینامند. (بابت نفشآفرینیاش در فیلمی به همین نام)، [+] همانطور که گوگوش «بیتا»ی سینمای ایران است. ایرج جنتیعطایی اما از ترانهسرایان صاحب نام و مطرح در ترانهی نوین در ایران است. او ترانهای سروده به نام «قلب من گریه کن» که ما با صدای «گوگوش» شنیدهایم ولی در مشخصات روی صفحه، «پوری بنایی» بهعنوان ترانهسرا معرفی شده است.
حسن گلنراقی ـ مرا ببوس!
مرا ببوس
شعر: هاله [حیدر رقابی]
ویلون: پرویز یاحقی
خواننده: حسن گلنراقی
یادمان اسفندیار منفردزاده (طوقی)
علی حاتمی، دومین فیلم خود، «طوقی» را میسازد. بازیگران اصلی آن، نقشآفرینان فیلم «قیصر» هستند. موسیقیاش را هم «اسفندیار منفردزاده» ساخته. او از ضرب و زنگ «قیصر» ـ در گذرش از زیر بازارچه ـ میگذرد و دلریختگی «آسید مرتضی» و پرسههایش در زیر هلالیهای بازار کاشان را به ضربههای مضراب سنتور مینوازد.
یادمان اسفندیار منفردزاده (خداحافظ رفیق)
روحانگیز: ای وطن
ای وطن
شعر: عبدالعظیم قریب
آهنگ: علینقیخان وزیری
خواننده: روحانگیز
● سرود «ای وطن» با شعری از عبدالعظیم قریب، صدای روحانگیز و آهنگی از کلنل علینقیخان وزیری و ارکستری به رهبری او نخستینبار در سال ۱۳۰۶ اجرا شد. تکنواز ویولن در این اجرا ابوالحسنخان صبا بود و این اولین صدای ضبط شده از ساز صبا است. او بین دو بندِ سرود، قطعهی «زرد ملیجه» را مینوازد.
● در نمونههای بازخوانیشدهی این سرود، بیتهایی از آن را در دهههای اخیر در ایران تغییر دادهاند. از جمله بیت «پادشهش کوروش و دارا بُوَد / چون جَم خسرو شهِ والا بُوَد» که تبدیل شده به «رستمِ جهانپهلوان، مظهر عشق و آزادی در جهان!» و بیت «پادشه عادل انوشیروان / گشته پُر آوازه ز عدلش جهان» که کلا حذف شده و خوانده نمیشود.
* * *
از آثار «علینقیخان وزیری» در این سایت:
● بستهی دام (حسین گلگلاب ـ روحانگیز)
● مشتاق و پریشان (سعدی ـ غلامحسین بنان)
* * *
عارف: هرگز فراموشت نمیکنم
هرگز فراموشت نمیکنم
کلام: بامداد جویباری / خواننده: عارف
بر آهنگ: الهوی هوایا ـ عبدالحلیم حافظ
هر شب، هر شب میگویم
قصههای رسوایی خود
در سکوت تنهاییِ خود
از غمِ بیفردایی خود با نگاهِ خاموشم
هر شب، هر شب میگویم
یادگارِ آن خاطرهها
رفته آنشب از کلبهی ما
مانده بی او در دشت بلا بارِ غمها بر دوشم
هر شب هرشب میگویم
در دل دارم تنها، داغِ حسرت بر جا
من میمیرم بی او یا امشب یا فردا
هر شب، هر شب میگویم
قصههای رسوایی خود
در سکوت تنهاییِ خود
از غمِ بیفردایی خود با نگاهِ خاموشم
هر شب، هر شب میگویم
یادگارِ آن خاطرهها
رفته آنشب از کلبهی ما
مانده بی او در دشت بلا بارِ غمها بر دوشم
در شام خاموشم، کرده فراموشم
از دست ناکامی تنها می مینوشم
هر شب، هر شب میگویم
قصههای رسوایی خود
در سکوت تنهاییِ خود
از غمِ بیفردایی خود با نگاه خاموشم
هر شب، هر شب میگویم
یادگارِ آن خاطرهها
رفته آنشب از کلبهی ما
مانده بی او در دشت بلا بارِ غمها بر دوشم
هر شب هر شب میگویم.
* * *
نمونهٔ فارسیشدهٔ ترانههای مشهور
* * *
روی جلد صفحه این ترانه را در اینجا ببینید
* * *
علی نظری: سوگند
«قسم به شیر مادرم» اصطلاحی رایج در زبان اهالی جنوب ایران و خاصه خوزستانیها است. بسیاری از ما آن را در ترانهی «سوگند» با صدای زندهیاد «علی نظری» شنیدهایم. یاد این ترانهسرا، آهنگساز و خوانندهی مردمی خوش و بهیاد باد.
[چون من درماندهی عشق تو کس نیست
بیا جانا که عشق من هوس نیست]
سوگند به دلهای شکسته، سوگند به خونِ جگرم
سوگند بر اشک یتیمان، سوگند به شیر مادرم
که عشق تو از دل غمینم هرگز هرگز نرود
که مهرت از سینهی حزینم هرگز هرگز نرود
تو بلای منی، تو دوای منی
به تو و عرض کبریا سوگند
که به مذهبِ عشق تو خدای منی
به خداوندیِ خدا سوگند
خون بگرید الهی هر شب آنکه ما را ز هم جدا کرد
شمع عمرش بمیرد اکنون که وجود مرا فنا کرد
دلش از غصه خون شود، جانش به لب آید، غمش فزون گردد
آن که قلب بلا کشم را به فراق تو مبتلا کرد.
نغمهپراز عاشقانه منم، موج دریای بیکرانه منم
عاقبت بینشانه میمیرم
در دیار غمت روانه منم، مرد آوارهی زمانه
با غمی جاودانه میمیرم
* * *