شما هم حتما دقت کرده‌اید شعر اغلب تصنیف‌های اصیل و سنتی برگرفته از اشعار شاعران کلاسیک و متقدم ایران است. در یک نگاه کلی به مجموعه‌ی این ترانه‌ها نام سه شاعر بیشتر به چشم می‌خورد. مولانا با ابیاتی از دیوان شمس او؛ سعدی و غزلهای عاشقانه‌اش، و حافظ شیرازی.
ادامه خواندن قول و غزل حافظ در ساز و نوای نغمه‌پردازان (فهرست)
ای وطن
شعر: عبدالعظیم قریب
آهنگ: علینقی‌خان وزیری
خواننده: روح‌انگیز
● سرود «ای وطن» با شعری از عبدالعظیم قریب، صدای روح‌انگیز و آهنگی از کلنل علینقی‌خان وزیری و ارکستری به رهبری او نخستین‌بار در سال ۱۳۰۶ اجرا شد. تکنواز ویولن در این اجرا ابوالحسن‌خان صبا بود و این اولین صدای ضبط شده از ساز صبا است. او بین دو بندِ سرود، قطعه‌ی «زرد ملیجه» را می‌نوازد.
● در نمونه‌های بازخوانی‌شده‌‌‌‌ی این سرود، بیت‌هایی از آن را در دهه‌های اخیر در ایران تغییر داده‌اند. از جمله بیت «پادشهش کوروش و دارا بُوَد / چون جَم خسرو شهِ والا بُوَد» که تبدیل شده به «رستمِ جهان‌پهلوان، مظهر عشق و آزادی در جهان!» و بیت «پادشه عادل انوشیروان / گشته پُر آوازه ز عدلش جهان» که کلا حذف شده و خوانده نمی‌شود.
* * *
از آثار «علینقی‌خان وزیری» در این سایت:
● بسته‌ی دام (حسین گل‌گلاب ـ روح‌انگیز)
● مشتاق و پریشان (سعدی ـ غلامحسین بنان)
* * *
سپیده‌دم
قسمت دوم ترانه «مرا ببوس»)
شعر: حیدر رقابی (هاله)
آهنگ: مجید وفادار
خواننده: حسن گلنراقی
گفته‌اند: «ترانۀ «مرا ببوس»، نه تنها «مجید وفادار» و «حیدر رقابی» را به اوج شهرت رسانید، که همین نقش را در مورد خواننده گمنام خود «حسن گلنراقی» ایفا کرد. خواننده‌ای که یک‌شبه به اوج رسید و بی‌آنکه ترانه‌ای دیگر بخواند، نام خود را در فهرست خوانندگان «نام‌آور» نگاه داشت. . .»
اما واقعیت این است که «گلنراقی» فقط همین یک ترانه را نخوانده. می‌گویند و در جایی هم نوشته‌اند: در یکی از فیلم‌های سینمایی آن روزگار، آوازی که جوان نقش اول در صحنه‌ای از فیلم، هنگام کباب کردن دل و قلوه می‌خواند، صدای «حسن گلنراقی» است. (در اینجا)
جدا از این، ترانۀ دیگری وجود دارد به نام «ستاره مُرد». آهنگ این ترانه تنظیم دیگری است از ریتم و مولودی ترانۀ «مرا ببوس». در بارۀ این ترانه نیز گفته‌اند که: بند دوم «مرا ببوس» است.
ترانۀ «ستاره مُرد»، همزمان با ترانۀ «مرا ببوس» به‌صورت صفحه چهل و پنج دور گرامافون، و هر کدام در یک سوی صفحه به بازار آمد. شاید هنوز باشند کسانی که نمونه‌ای از این صفحه را داشته باشند.
ستاره مُرد، سپیده‌دم / چو یک فرشته ماهم / نهاده دیده برهم / میان پرنیان غنوده بود / به آخرین نگاهش/ نگاه بى‌گناهش / سرود واپسین سروده بود / دید كه من از این پس دل در راه دیگر دارم / به راه دیگر، شورى دیگر در سر دارم / ز صبح روشن باید از آن دل بردارم / كه عهد خونین با صبحى روشن تر دارم (آه) / به‌روى او نگاه من / نگاه او، به راه من / فرشتگان زیبا، به ماتم دل ما / در آسمان هم‌آوا / دختر زیبا، همچون شبنم گل‌ها، با برگ شقایق‌ها / بنشین بر بال باد سحر / دختر زیبا، چشمان سیه بگشا / با روى بهشت آسا / بنگر خندانم بار دگر /
* * *
فهرست مطالب «تاریخچهٔ ترانهٔ مرا ببوس»
* * *
شروع برنامه‌ی کودک در رادیو ایران خردادماه سال ۱۳۳۵ بود. زمان این برنامه در شروع کار خود سه دقیقه بود و طبعا فرصتی برای موسیقی و ترانه نمی‌ماند. چند ماهی بعد اما با استقبالی که از این برنامه شد زمان آن بیشتر و با ترتیب دادن ارکستری به سرپرستی نیکول الوندی در هفته یک‌بار ترانه‌ای هم پخش می‌شد. از جمله خوانندگان این برنامه در آغاز سیما بینا، عهدیه، آلیس الوندی و خواهرش بلا و هیلدا بودند.
● آلیس الوندی: شادی
● آلیس الوندی: پیشی جونم
● آلیس الوندی: بارون بارونه
● آلیس الوندی: بچه‌های ایران
● آلیس الوندی: جوجه‌های قشنگ
● یادی از «برنامه کودک» رادیو ایران (صبحی مهتدی)
● یادی از «برنامه کودک» رادیو ایران (تاریخچه و چند ترانه)
* * *
خیام که خیمه‌های حکمت می‌دوخت
رباعیات خیام
تار: نورعلی‌خان
آواز: ایران‌الدوله هِلِن
با ورود نوارهای کاست برای ضبط و تکثیر موسیقی و صدا در نیمه‌ی دوم دهه‌ی پنجاه دوره‌ی تولید و تکثیر صفحه‌های گرامافون هم در ایران به پایان رسید. با این‌حال اما تولید صفحه‌های گرام در خارج از کشور چند سالی دیگر ادامه یافت. از جمله این مجموعه از ترانه‌های دلکش و مرضیه که در لندن منتشر شد.
تاریخ ترانه‌سرایی در موسیقی معاصر ایران با نام علی‌اکبر شیدا آغاز می‌شود. او تنها تصنیف‌ساز شناخته‌شده، قبل از عارف قزوینی بود.
با ورود نوارهای کاست برای ضبط و تکثیر موسیقی و صدا در نیمه‌ی دوم دهه‌ی پنجاه دوره‌ی تولید و تکثیر صفحه‌های گرامافون هم در ایران به پایان رسید. با این‌حال اما تولید صفحه‌های گرام در خارج از کشور چند سالی دیگر ادامه یافت. از جمله این مجموعه از ترانه‌های بنان که در لندن منتشر شد.
«سیمین‌بری» را فارغ از جنس مخاطب شعر، خوانندگان مختلف (از زن و مرد) بارها خوانده و اجرا کرده‌اند. چند تایی از آن‌همه را در جعبهٔ موسیقی زیر بشنوید!