گفتگوی بهاری
شعر: پرویز وکیلی
آهنگ: کامبیز مژدهی
خوانندگان: منوچهر سخایی ـ الهه
الهه:
نسیم بهاری وزد از صحرا
دست نوازش کشد بر روی گلها
منوچهر:
بیا سوی صحرا تا گل بچینیم
چون ژاله بر دامنِ گلها نشینیم
هم‌خوان:
روی گل، نشانِ روی تو دارد
لاله‌ی آتشین، خویِ تو دارد
منوچهر:
من چو نسیم دلکشِ بهارم
با تو بی‌قرار و بی‌تو بی‌قرارم
الهه:
بهر تو کردم پُر ز گل دامانم
با امیدی که بر پای تو بیفشانم
* * *
ترانه‌شناسی «کامبیز مژدهی»
* * *
ترانه‌ی «نسیم فروردین» اولین ترانه‌ی بهاریه‌ای است که به مناسبت نوروز از رادیو پخش شده است. بیژن ترقی خود در این باره می‌نویسد:
«نسیم فروردین» شعری بود که در سال ۱۳۳۷ روی آهنگ دوست عزیزم پرویز یاحقی گفتم و به عنوان اولین ترانه نوروزی با صدای مرضیه از رادیو پخش شد و از آن به بعد بود که ساخت ترانه‌های بهاریه رایج شد.»
نسیم فروردین
شعر: بیژن ترقی
آهنگ: پرویز یاحقی
خواننده: مرضیه
نسیمِ فروردین وزان به بُستان شد
ز نو عروس گل، چمن گلستان شد
بیا به بُستان، ببین گلستان شکوفه باران شد
در این بهار ای گل، تو از جفا بگذر
تو با مِی گلگون دلم بدست آور
چو لاله بگشا، به خنده لبها که لاله خندان شد
نگاهِ نرگس مست، بنفشه خندان است
ز نغمه‌ی بُلبل، به طرف باغ و چمن به عشوه آمد گل
گرفته نیلوفر بنفشه را در بر
چو گیسویِ جانان، عروس گل به چمن بشد عبیر افشان
ساقی بی‌مِی یک دم منشین
(ساقی بی مِی یک دم منشین)
ما را به بهار بی‌مِی مگذار جامی دگر آر
لاله دارد جامی در کف
(لاله دارد جامی در کف)
گلهای بهار بی باده و یار آید به چه کار؟
در جهانِ هستی، ز می پرستی
غم از دل روَد، به دل نشاط آید
در گلزار و چمن،
چون گل خنده بزن ای زیبا گُلِ من
* * *
از «بیژن ترقی»، «پرویز یاحقی» و حمیرا در این سایت:
● حکایت ترانه «باغ گل» به روایت «حمیرا»
● مثلث هُنری: پرویز یاحقی، بیژن ترقی و حمیرا
● حکایت ترانه «صبرم عطا کن» به روایت «بیژن ترقی»
● حکایت ترانه «کعبهٔ دلها» به روایت «بیژن ترقی» و «الهه»
● حکایت ترانه «بهار دلنشین» (بنان) به روایت «بیژن ترقی»
● بیژن ترقی، پرویز یاحقی: اجرای زنده‌ی ترانه‌ی «رقص پروانه»
● حکایت ترانه «بگو که هستی» (دلکش) به روایت «بیژن ترقی»
● حکایت تصنیف «از خون جوانان وطن» (الهه) به روایت «بیژن ترقی»
* * *
شانه
کلام: ناصر رستگار نژاد | خواننده: پوران شاپوری
بر آهنگ: البنت الشلبية | فیروز
بر گیسویت ای جان، کمتر زن شانه
چون در چین و شکنش دارد دل من کاشانه
بگشا ز مویت گرهی چند ای مه
تا بگشایی گرهی شاید ز دل دیوانه
دل در مویت دارد خانه
مجروح گردد چو زنی هر دم شانه
در حلقه‌ی مویت بس دل اسیر است
بینم خونین دل این و آن سر هر دندانه
* * *
حکایت ترانه‌ی «شانه» را در اینجا بخوانید!
* * *
نمونهٔ فارسی‌شدهٔ ترانه‌های مشهور
* * *
دلم می‌سوزد (باران غم)
شعر: هدایت‌الله نیرسینا
آهنگ: همایون خرم
خواننده: مرضیه
باران غم بارد ز نگاهم
در چِشمانم دیدی تو گناهم
با ناز چِشمت سوزد گنهم
آتش زد آتش، با یک نگهم
همچو شباهنگی با حسرت‌ها
همه شب ز تنهایی فغان دارم
ناله‌ی عشقم از دل برخیزد
که به سینه‌ام سوزی نهان دارم
عاشق بر آن چِشم سیهم
می خواهم سوزد با یک نگهم
از نگه آن چِشمان دلم می‌سوزد
شعله چو بارد آتش به جان افروزد
درس محبت گویی به من آموزد
عاشق بر آن چِشم سیهم
می خواهم سوزد با یک نگهم
مَه من آن امیدِ دلها
به من به یک کرشمه گفتا:
گرش بُوَد به دیگران روی
دلش بُوَد همیشه با ما
* * *
من کجا، او کجا
شعر: کریم فکور
آهنگ: همایون خرم
خواننده: پروین
ای خدا! چرا نباشد رها
دلِ پریشانِ من از بلا
ای فلک! ای خدا! من کجا؟ او کجا؟
آن نارنین دیر آشنا
که شهره باشد در شهر ما
کنون که پوید راه سفر
شود چو بختم از من جدا
من در این سرزمین
او در آن سوی دنیا
ای فلک! ای خدا! من کجا؟ او کجا؟
قصه عشق ماجرای من
کس نمی‌داند جز خدای من
در آن نگاه شادی‌آفرین
رنگ غم دارد خنده‌های من
من در این سرزمین
او در آن سوی دنیا
ای فلک! ای خدا! من کجا؟ او کجا؟
ای باوفای من! بشنو صلای من
دل، چون موج سرگشته‌ای
شد اسیر طوفان غم
بی تو در این شبهای تار
شد پناهم دامان غم
من در این سرزمین
او در آن سوی دنیا
ای فلک! ای خدا! من کجا؟ او کجا؟
* * *
چرا گوشه گرفتی (تنها منشین)
شعر: معینی کرمانشاهی
آهنگ: علی تجویدی
خواننده: دلکش
آمد، آمد، با دلجویی،
گفتا با من:
تنها منشین!
برخیز و ببین
گلهای خندان صحرایی را؛
از صحرا دریاب این زیبایی را.
با گوشه گرفتن، درمان نشود غم؛
برخیز و به پا کُن شوری تو به عالم.
تو که عُزلت گُزیده‌ای،
غم دنیا کشیده‌ای،
ز طبیـعت، چه دیده‌ای تو.؟
تو که غمگین نشسته‌ای،
ز جهان دل گُسسته‌ای،
به چه مقصد رسیده‌ای تو.؟
زین همه طراوت از چه رو نهان کُنی؟
شِکوه تا به کِی ز جور این و آن کُنی؟
دلغمین به گوشه‌ای چرا نشسته‌ای؟
جان من مگر تو عُمر جاودان کُنی؟
تا کی تو چنین باشی؟
عمری دلغمین باشی
گُلگشت چمن بهتر
یا گوشه‌نشین باشی؟
تا کی باید باشی افسرده در بند دنیا؟
خندان‌رو شو چون گُل، تا بینی لبخند دنیا.
پانویس:
ترانه «چرا گوشه گرفتی» (تنها منشین) را می‌توان مکمل یا پیوستی بر ترانه‌ی «گوشه‌گیر» دانست. آن ترانه نیز اثر مشترک این سه هنرمند است. [در اینجا بشنوید!]
* * *
«معینی کرمانشاهی»، شاعر ترانه‌های ماندگار
* * *
دریای انتظار
شعر: محمدعلی شیرازی | خواننده: گوگوش
بر آهنگ: Harlekin – Siw Malmkvist
شن‌های ساحلی، کلبه‌های گلیچشمانِ باز صدف، موجی که تن پوشیده با تور کفهر یک در این دریا چون دلِ عاشقم انتظار تو را داردبر لبهای قایقرانانِ نغمه‌خوان
خاموشی کرده آشیان، بی تو جانابازآ، بازآ با طنین آواز خود،
با فسون و با ناز خودبار دیگر بلرزان قلبِ دریا را
بر روی موج آب، نیلوفر رفته خواببر چشمان خوابِ او، بر شام من یک بار دیگر بتاببازآ، بازآ، بازآ چون دل عاشقم انتظار تو را دارد
♫ LP Cover ♫
* * *
نمونهٔ فارسی شده‌ی ترانه‌های مشهور
* * *
نه آفتاب، نه بارون
شعر: رضا جنتی‌عطایی
آهنگ: بزرگ لشکری
خواننده: مرضیه
دیگه چیزی نمی‌خوام
نه آفتاب، نه بارون
نه ساحل دریا و نه دشت و بیابون
دیگه فرقی نداره، نه اینجا، نه اونجا
نه توی خونه‌م‌و نه اونور دنیا
قدم زدن در زیر بارون
رو ماسه‌ها دراز کشیدن
دویدنای توی ساحل
آب دریا به هم پاشیدن
اینا همه با او صفا داشت
دنیای ما چه جلوه‌ها داشت
اگه ز دست زندگی
دل منِ شکسته‌پر تو سینه تنگه
ولی باید قبول کنم
که زندگی خوب و قشنگه
حالا که او رفته دیگه این زندگی خالی شده
دل بیچاره‌ی من، راستی چقدر تنها شده
. . .
* * *
نخستین عشق
آهنگ: اسفندیار منفردزاده
خواننده: مهستی
ترانه فیلم: شکوه قهرمان
عشق تو چون آتشی در سینه‌ام مانده
با قلب من در رویا افسانه‌‌ی تو خوانده
آرزو در سینه‌ام بر پا کرده توفان
تنها تو در این دنیا با این مرغ خسته بمان
هر جا باشم پس از این یاد تو بود در خاطر من چون خاطره‌ها
بر هر جا می‌نگرم چون خنده‌ی گل بینم به‌خدا لبخند تو را
با من باش ای که ز تو روشن شده این ویرانه‌‌ی دلم
ترکم مکُن که تو را خواهد به جهان دیوانه دلم
در شب تنهایی، در بر آیینه، قصه‌ی دل می‌خوانم
ای همه شیدایی، من خدا می‌داند، قدر عشقت می‌دانم
تا کنارت هستم، چشمه‌ی امیدم، جلوه‌ای از خورشیدم
بی‌تو بی‌آرامم، شمع تب‌آلودم، بی‌پناهم، نومیدم
هر جا باشم پس از این یاد تو بود در خاطر من چون خاطره‌ها
بر هر جا می‌نگرم چون خنده‌ی گل بینم به‌خدا لبخند تو را
♫ LP Cover ♫
* * *
یادمان اسفندیار منفردزاده
* * *
حالا باور بکنم یا نکنم!؟
شعر: ذبیح بداغی
آهنگ: پرویز مقصدی
خواننده: گوگوش
اومدم شبها رو باور نکُنم، غصه نذاشت
اومدم غصه رو باور نکُنم، شب نمیذاشت
حالا باور بکُنم یا که باور نکُنم؛
دردی درمون نمیشه،کاری آسون نمیشه
کوه غصه روی قلبم دیگه ویرون نمیشه
می‌تونست چشمای تو شبها رو روشن بکُنه
نذاره غم توی دل اینقده شیون بکُنه
توی دل هیچ میدونی غم داره آواز می‌خونه
این‌و من می‌دونم و این شب تاریک می‌دونه
دلِ تو، خنده‌ی تو، چشمای تو، دستای تو
می‌تونستن نذارن شبها رو باور بکُنم
حالا باور بکُنم یا که باور نکُنم
دردی درمون نمیشه، کاری آسون نمیشه
کوه غصه روی قلبم دیگه ویرون نمیشه
می‌تونست چشمای تو شبها رو روشن بکُنه
نذاره غم توی دل اینقده شیون بکُنه
توی دل هیچ میدونی غم داره آواز می‌خونه
این‌و من می‌دونم و این شب تاریک می‌دونه
♫ LP Cover ♫
* * *