مثلث هنری: پرویز یاحقی، بیژن ترقی و حمیرا

پرویز یاحقی بیژن ترقی حمیرا برنامه گلهای رنگارنگ

از مثلث‌های هنری مشهور در عالم ترانه‌سرایی، یکی هم جمع سه نفره‌ی «پرویز یاحقی» [آهنگ‌ساز]، «بیژن ترقی» [ترانه‌سرا]،‌ و «حمیرا» [آوازخوان]، بود. از نتایج کار گروهی این جمع، یکی هم آن چند برنامه‌ی «گل‌های رنگارنگ» بود که در نزد اهل نظر جلوه‌ای یافت و پسند عام و خاص واقع شد.

از «بیژن ترقی»، «پرویز یاحقی» و «حمیرا» در این سایت:

حکایت ترانه «باغ گل» به روایت «حمیرا»
مثلث هُنری: پرویز یاحقی، بیژن ترقی و حمیرا
حکایت ترانه «صبرم عطا کن» به روایت «بیژن ترقی»
حکایت ترانه «کعبهٔ دلها» به روایت «بیژن ترقی» و «الهه»
حکایت ترانه «بهار دلنشین» (بنان) به روایت «بیژن ترقی»
بیژن ترقی، پرویز یاحقی: اجرای زنده‌ی ترانه‌ی «رقص پروانه»
حکایت ترانه «بگو که هستی» (دلکش) به روایت «بیژن ترقی»
حکایت تصنیف «از خون جوانان وطن» (الهه) به روایت «بیژن ترقی»

* * *

حکایت ترانه «گل مریم» (بهروز آیانی)

بهروز عباس آیانی گل مریم

ترانه‌ی گل مریم از تک‌ترانه‌هایی است که سالها اگر نه از رسانه‌های رسمی که بیشتر بر زبان مردم تکرار شده‌اند. در مثال نمونه‌ی ایندست ترانه‌ها می‌توان از ترانه‌ی مرا ببوس نام برد که با ترانه‌ی گل مریم یک «وجه تفاوت» و یک «وجه اشتراک» دارد.

وجه اشتراک‌شان این که: اکثر ما هر دو ترانه را اول بار در فیلمی سینمایی شنیده‌ایم. مرا ببوس را در فیلم اتهام ساخته‌ی داریوش کوشان به سال ۱۳۳۵، و گل مریم را در فیلم «پ، مثل پلیکان» ساخته‌ی پرویز کیمیاوی در سال ۱۳۵۱.

وجه تفاوت‌شان هم آن‌که: ترانه‌ی مرا ببوس را می‌دانیم شعرش از حیدر رقابی (هاله)، آهنگش از ساخته‌های مجید وفادار و خواننده‌ی اول آن پروانه نمازی بود. (گرچه با صدای حسن گلنراقی به گوش آشناتر است و در واقع با اجرای او بود که این ترانه به شهرت رسید.) ولی ترانه گل مریم را کسی نمی‌دانست خواننده‌ی اصلی یا ساخته‌ی کیست؟ و این بود تا چندی پیش که معلوم شد شعر و آهنگ آن از ایرج امیرنظامی است که در صدا و سیما واحد خراسان سرپرست ارکستر رادیو مشهد بود و خواننده‌ی آن هنرمند نه‌چندان شناخته‌شده‌ای به اسم عباس آیانی که با نام هنری بهروز فعالیت می‌کرد.

ترانه گل مریم در بهار سال ۱۳۵۰ از رادیو مشهد پخش شده بود و فیلم «پ، مثل پلیکان» سال پس از آن به نمایش درآمد. به نظر می‌رسد محمد جزایری پسرک نابازیگر آن فیلم که این ترانه را می‌خواند آن را در همان زمان از رادیو شنیده باشد. (این صحنه از فیلم را پایین مطلب ببنید.)

پی‌نوشت:
ترانه‌ی گل مریم با صدای عباس (بهروز) آیانی را [در اینجا بشنوید.]

● در ویکپیدیای فارسی، و در تعریف داستان فیلم «پ، مثل پلیکان» آمده است:
«سید علی میرزا اهل طبس در ایام جوانی‌اش عاشق دختری به نام مریم می‌شود. اما خانواده سید علی میرزا با وصلت وی با مریم شدیدا مخالفت می‌کنند و زندگی برای میرزا، پوچ و بی‌معنی می‌شود. مریم نیز که از میرزا ناامید شده بر حسب اجبار با مرد دیگری ازدواج می‌کند و زندگی میرزا را به یاس مطلق مبدل می‌کند. ادامه‌ی زندگی بدون مریم به حدی برای میرزا دردآور و غیر قابل تصور می‌شود که چاره‌ای جز جنون نمی‌یابد. پس با دلی شکسته جلای شهر و خانواده می‌کند و به مدت ۴۰ سال به تنهایی در ارگ مخروبه‌ی شهر طبس ماوا می‌گزیند.» [+]

 

* * *

«جروشنِک» کریسمس ارامنه

جروشنک کریسمس ارامنه

ما «کریسمس» را بابت همزیستی با ارامنه‌ی مقیم ایران می‌شناسیم. ارامنه که شاخه‌ای از ارتدکس هستند بر این باورند عیسی‌بن‌مریم، ششم ژانویه (۱۶ دی‌ماه) متولد شده و آن را با نام «جروشنک» جشن می‌گیرند. در واقع اگر قرار است کریسمس را به هموطنان ارمنی تبریک بگوییم، باید امروز باشد.

این ترانه که حال و هوای آوازهای کلیسایی را دارد اما ربطی به کریسمس و تولد مسیح ندارد. به زبان ارمنی است و شنیدنی و بهانۀ یادآوری این‌ روز. ماریام ماتوسیان آن را خوانده است و گویا از آمدن دُرنا یا لک‌لک‌ها می‌گوید و خبرهایی که با خود می‌آورد.

* * *

منیر وکیلی:‌ پیشگام در معرفی ترانه‌های محلی ایران

منیر وکیلی

امروز (۲۸ آذر) سالروز تولد «منیر وکیلی» است. بیست سالی پیش از این‌که پری زنگنه، مینو جوان و دیگران ترانه‌های محلی ایرانی را بخوانند، او این نوع از ترانه‌های بومی ایران‌زمین را در برلین و پاریس خوانده و روی صفحه ضبط کرده بود. سبک و سیاق او در اجرای ترانه‌های محلی بعدها سرمشق خوانندگانی شد که نام بردیم. یادش گرامی‌باد.

ادامه خواندن منیر وکیلی:‌ پیشگام در معرفی ترانه‌های محلی ایران

پیکر تراشی و بت‌شکنی در ترانه‌های ایرانی

Pygmalion-Galatée

حکایت «پیگمالیون و گالائتا» و نمونه‌هایی از پیکر تراشی و بت‌شکنی در ترانه‌های ایرانی! خواندنی و شنیدنی‌ست.

ادامه خواندن پیکر تراشی و بت‌شکنی در ترانه‌های ایرانی

رهی معیری کاروان‌سالار ترانه‌سرایان سبک کلاسیک

رهی معیری

رهی معیری را بیشتر با ترانه‌هایی که سروده می‌شناسند. وقتی می‌گویی: «رهی معیری»، انگار گفته باشی: «دیدی که رسوا شد دلم» مرضیه، «به‌کنارم بنشین» دلکش، «خزان عشق» جواد بدیع‌زاده و «من از روز ازل دیوانه بودم» غلامحسین بنان.

از «رهی معیری» در این سایت:
«رهی معیری» کاروان‌سالار ترانه‌سرایان سبک کلاسیک
«خزان عشق» رهی معیری (مجموعه ترانه‌ها)
امضاء کتاب «سایهٔ عمر» برای «نواب صفا»
خط، صدا و چند ترانه از «رهی معیری»

* * *

یادی از «برنامه‌ کودک» رادیو ایران (قصه‌های صبحی)

فروغ فرخزاد فضل الله مهتدی صبحی

امروز (۱۷ آبان‌ ماه) سالگشت درگذشت «صبحی» اولین قصه‌گوی کودکان در رادیو ایران است.

ادامه خواندن یادی از «برنامه‌ کودک» رادیو ایران (قصه‌های صبحی)

حکایت ازدواج «هوشنگ ابتهاج» و «آلما خانم»

هوشنگ ابتهاج همسرش آلما

«آلما مایکیال» همسر و همراه همیشه‌ی «هوشنگ ابتهاج؛ و بخشی از آرامش خاطر شاعر در طول سالیان زندگی همانا همدلی و مدیریت این بانوی بزرگوار بود. امروز (۹ مهر ماه) در شصت‌وپنجمین سال از پیمان زناشویی آن دو، حکایت عقد این ازدواج را به روایت «سایه» بخوانید.

ادامه خواندن حکایت ازدواج «هوشنگ ابتهاج» و «آلما خانم»

فریدون مشیری: کوچه (تاریخچه و مجموعه ترانه‌ها)

فریدون مشیری کوچه

شعر «کوچه»، اولین بار در اردیبهشت‌ماه ۱۳۳۹ خورشیدی در هفته‌نامۀ «روشنفکر» به‌چاپ رسید. با این‌که شاعر این شعر را برای خوانده شدن به‌شکل ترانه نسروده بود؛ ولی چنان مورد پسند اهل موسیقی واقع شد که بعدها چند اجرای متفاوت با صدای خوانندگان مختلف از آن ساخته و اجرا شد.

ادامه خواندن فریدون مشیری: کوچه (تاریخچه و مجموعه ترانه‌ها)

error: Content is protected !!