در دنیای شعر و آهنگ، ترانه‌هایی که شعر آن متاثر از رویدادی در زندگی شخص ترانه‌سرا سروده شده کم نیستند. همچنین ترانه‌هایی مثل «مرا ببوس» که پیشینه‌ای در باور مردم از داستان‌هایی که به حدس و گمان در باره آن ساخته‌اند، دارد.
دلکش، عکس از: «مهرانه آتشی»
ترانه‌ها را بنا به اقتضا می‌شود در گروه‌های موضوعی مختلف هم دسته‌بندی کرد، که خب البته ما قصد آن را ـ دست‌کم حالا و در اینجا ـ نداریم. فقط به اشاره بگوییم و یاد کنیم از ترانه‌هایی که خود، جدا از شعر و آهنگ و صدای خواننده‌اش، با بعضی از حوادث تاریخی، در عصر نسلی که ما بوده باشیم گره خورده و دستمایۀ به‌یادآوری آن واقعۀ خاص برای شنوندۀ آن ترانه است.
روزگاری نمی‌دانم چرا و از کجا به این فکر افتاده بودم که: آخرین کلمه یا جمله‌ای که بزرگان و مشاهیر تاریخ، در آخرین بازدم زندگی و قبل از مرگ به زبان آورده و گفته‌اند چه بوده؟ و شروع کرده بودم به جمع‌آوری نمونه‌هایی از آنچه که به شکل مکتوب موجود بود و در اینجا و آنجا به چاپ رسیده بود.
« آزدای »
سروده و صدای: هوشنگ ابتهاج (ه. الف. سایه)
موسیقی: بتهوون (سنفونی شماره ۹، موومان اول)
هوشنگ ابتهاج (ه. الف. سایه)